در مطلب قبل ( بخش اول)، سعی کردیم که ضمن اشاره به کاربرد بتن در برخی موارد، به ویژگیها و مشخصات اصلی آن نیز اشاره کنیم و به نوعی دلیل استفاده از آن در پروژههای مختلف را شرح دهید. باید بپذیریم که استفاده از بتن تنها به چند مورد خاص محدود نمیشود و دلایل مختلفی برای پیمانکاران وجود دارد که علی رغم ظهور مواد ساختمانی مختلف، هنوز هم بتن به عنوان محبوبترین مصالح ساختمانی شناخته میشود.
در ادامه همان مطلب، در این بخش نیز سعی میکنیم که برخی دیگر از دلایل کاربرد بتن در ساخت و ساز را معرفی کنیم.
تغییر پذیری و کارپذیری
از قابلیتهای مهم بتن که امکان استفاده از آن در بخشهای مختلف یک سازه را فراهم میکند، قابلیت تغییر پذیری و کار پذیری بالای آن است. از لحاظ فیزیکی، مسئله خمیری مانند بودن بتن برای معماران و برای سازندگان یک سازه بسیار مهم است و با توجه به همین قابلیت، از آن در بخشهای کوچک و بزرگ استفاده میشود. در حقیقت، اگر بتن از حالت خمیری مانند خارج شود و حالت سفتتر یا آبکیتر پیدا کند، انتقال آن به بخشهایی مانند ستونها عملاً غیر ممکن بوده و بتن ریزی بخشهای سخت یک سازه انجام نمیشود. به همین دلیل سعی میشود که برای کاربرد بتن و تنوع بالا در استفاده از آن، به صورت مادهای خمیری مانند و چسبناک طراحی شود که امکان خروج آب سیمان از آن نیز وجود نداشته باشد.
اشتعال ناپذیر بودن بتن
اگر از یک آتش نشانی یا گروههای مقابله با حوادث غیر مترقبه در مورد سازههای مختلف بپرسید، مطمئن باشید که ترجیح اولیه آنها، سازههای بتنی است. برای این انتخاب آنها دلایل مختلفی میتواند وجود داشته باشد که مهمترین آنها مقاومت بتن در برابر شعله و آتش سوزی است. متاسفانه سازههای فولادی، علاوه بر اینکه انتقال حرارت را با سرعت بالایی انجام میدهند، در برابر شعله مستقیم مقاومت چندانی ندارند و احتمال ذوب شدن آنها وجود دارد. این در حالی است که بتن و مواد بتنی توانایی تحمل ۳ ساعت شعله مستقیم را دارند که با وجود مواد ضد حریق میتوان این زمان را به طرز چشمگیری افزایش داد. بنابراین در استانداردهای بین المللی ساخت و ساز به عنوان میشود که برای مقابله با آتش سوزی ترجیحاً از بتن استفاده شود.
دسترسی محلی به بتن
اگر بخواهیم از تمامی موارد تاثیرگذار بر کاربرد بتن در ساخت و ساز چشمپوشی کنیم، و تمامی مشخصات فنی و فیزیکی سازههای بتنی را با سایر سازهها مانند سازههای فولادی یکسان بدانیم، باید اعتراف کرد که دسترسی محلی به بتن از تمامی مصالح ساختمانی راحتتر است. اگر مقایسه خود را بر اساس دو سازه بتنی و سازه فولادی انجام دهیم، طبیعتاً در تمامی نقاط کشور کارخانه ذوب آهن وجود ندارد و به همین دلیل برای استفاده از آهن آلات، باید هزینه انتقال آنها را نیز به هزینه تولید و ساخت آنها اضافه کنیم. اما زمانی که هدف ما کاربرد بتن در سازه باشد، بدون هیچ محدودیتی میتوانیم ماسه سنگ، سیمان و آب را تهیه کنیم و از آن در ساخت و ساز خود استفاده کنیم. البته در مورد مواد افزودنی نیز ممکن است محدودیتهایی وجود داشته باشد که استفاده از آنها به برخی موارد خاص بر میگردد.
هزینهها و قیمت تولید پایین
در مقایسه با سازههای فولادی، استفاده از بتن در ساخت یک ساختمان و سازه از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است و هزینه استفاده از آن بسیار کمتر است. دلایل مختلفی برای تفاوت قیمت این دو نوع مصالح ساختمانی وجود دارد که بیشتر آنها فنی بوده و از مبحث این مطلب خارج است، اما به طور کلی برای بررسی و مقایسه این دو نوع سازه، ما در مطلبی تحت عنوان (اسکلت ساختمان ؛ مقایسه سازه های اسکلت بتنی و اسکلت فلزی) به بررسی فنی و تخصصی آنها پرداختیم که برای اطلاعات بیشتر میتوانید به آنها مطلب مراجعه کنید. اما به طور کلی، با یک جستجوی اینترنتی ساده میتوانید به راحتی هزینهها و قیمت تولید بتن به همراه هزینهها و تولید اسکلت فلزی به دست بیاورید و مقایسه کنید و در نهایت برای کاربرد بتن مورد قضاوت قرار دهید.
بتن ریزی و استفاده آسان
مسئله بتن ریزی و کاربرد بتن به شکل مستقیمی با ظاهر فیزیکی و حالت خمیری مانند آن در ارتباط است. اگر سایر مطالب وبلاگ ما را خوانده باشید، شیوههای مختلفی برای بتن ریزی یک سازه فولادی وجود دارد که پمپاژ کردن، استفاده از سیستمهای بالابر و یا انتقال با فرغون از رایجترین شیوههای انتقال بتن به یک سازه محسوب میشود. این در حالی است که تمامی این روشها بر روی حالت خمیری مانند بتن پایه گذاری شدهاند و در صورتی که بتن مورد نظر از این حالت خارج شوند، عملاً انتقال آن به محل مورد نظر و انجام بتن ریزی غیر ممکن میشود. از طرف دیگر اگر حالت روانی و سیالیت بتن را از طریق افزودن آب افزایش دهیم، دانههای ماسه سنگ و سیمان از هم جدا شده و ظاهر نامناسبی به سازه بتنی میدهد.
انعطاف پذیری در طراحی و ساخت
سازههای بتنی از لحاظ طراحی و ساخت نسبت به سازههای فولادی از انعطاف پذیری بالاتری برخوردار هستند و امروز میبینیم که در بیشتر این سازهها از الگوهای مختلفی استفاده میشود. آهن و فولاد به عنوان دو ماده نسبتاً پایدار شناخته میشود که استحکام کششی بالایی دارند و مقاومت فشاری آنها در حد قابل قبولی برآورد میشود. اما نکتهای که استفاده از آنها در طراحی و ساخت یک سازه را تحت تأثیر قرار میدهند، مسئله افت کیفیت آنها در صورت تغییر شکل ظاهری آنهاست. به همین دلیل، اکثر مهندسین سازه ترجیح میدهند که مصالح آهنی و فولادی را به همان شکل استفاده کنند و طراحی ساختمان خود را از طریق کاربرد بتن پوشش دهند
پایداری بالا
اگر تا به حال به این موضوع توجه نکردهاید، پیشنهاد میکنم که حتماً یک سازه بتنی قدیمی را با یک سازه بتنی نو ساخت مقایسه کنید. نکته قابل توجه در هر دو نوع سازه این است که شکل ظاهری بتن به مرور زمان تغییر چندانی نداشته است و تقریباً بخشهای داخلی آنها کاملاً شبیه به یکدیگر است. همچنین در طول عمر مفید بتن، میتوان انتظار داشت که کیفیت آن به هیچ وجه افت نکند و سازه بتنی تا انتهای طول عمر مفید خود روند ثابتی را طی کند. بنابراین، اگرچه در مورد سازههای فولادی مسئله خوردگی مطرح میشود، حتی میتوان این خوردگی را به بتن آرمه و بتن تقویت شده به فولاد ربط داد. اما از پایداری بالا به عنوان یکی از مهمترین عوامل کاربرد بتن یاد میشود.
سازگاری با محیط زیست
در بین مصالح ساختمانی استفاده شده از دیرباز تا کنون، بتن را میتوان یکی از مواد مناسب و سازگار با محیط زیست معرفی کرد که به هیچ شکلی نمیتواند تأثیر منفی بر روی محیط اطراف خود داشته باشد. مواد اولیه و اصلی استفاده شده در بتن را ماسه سنگ، سیمان و آب تشکیل میدهند. این مواد تماماً طبیعی بوده و ماده شیمیایی خاصی به آنها اضافه نمیشود. به همین دلیل، ورود آنها به محیط زیست نیز نمیتواند مشکل ساز باشد. البته مسئله مواد افزودنی مانند روان کنندهها و فوق روان کنندهها، از حالت طبیعی بتن جدا بوده و با توجه به منشاء طبیعی آنها، ممکن است بر محیط زیست تأثیر گذار باشد. با این وجود هنوز گزارش منفی در مورد تأثیر بتن بر محیط زیست ارائه نشده است. به همین دلیل کاربرد بتن در ساخت و ساز از طرفداران بالایی برخوردار است.
کارخانه بتن آماده پاسارگاد
شاید حیف باشد که در مورد ویژگیها و مشخصات بتن اشاره کنیم و اسمی از کارخانه بتن آماده پاسارگاد نبریم. البته برای این کار نیز دلایل مختلفی وجود دارد که خارج از این بحث هستند. اما، به طور کلی، نظارت کافی بر روند تولید بتن و همچنین بالا بودن کیفیت بتن تولیدی، باعث میشود که ویژگیهای فوق به حالت استاندارد در اختیار پیمانکاران قرار گیرند و آنها محدودیتی در زمینه کاربرد بتن احساس نکنند. در کارخانه بتن آماده پاسارگاد، کلیه فرایند تولید تحت نظارت کارشناسان و گروه کنترل کیفی قرار دارد. به همین دلیل میتوان ادعا کرد که بتن عرضه شده توسط این گروه، از شرایط استاندارد برای استفاده در سازههای مختلف برخوردار است.
البته در این کارخانه علاوه بر تولید و فروش بتن آماده، انواع مختلفی از بلوک ساده نیز عرضه میشود که میتوانید آنها را در بخش محصولات وب سایت مشاهده کنید.