بتن اکسپوز یکی از نسل‌های جدید بتن‌های خاص است که به صورت پیش ساخته و استفاده در محل به کار گرفته می‌شود. این نوع بتن نسبت به سایر بتن های موجود در بازار کاربرد بیشتری در نما دارد و در اغلب موارد از آن برای زیبا سازی و ایجاد نمای یکپارچه در یک سازه بتنی استفاده می‌شود. باید توجه داشت که ویژگی اصلی بتن اکسپوز به صیقلی بودن و صاف بودن سطح آن بر می‌گردد به طوری که کمترین تخلخل ممکن در آن وجود دارد و معمار می‌تواند با خیال راحت برنامه‌های مختلفی از جمله رنگ آمیزی و سایر روشهای طراحی دکوراسیون بر روی آن اجرا کند.
بتن اکسپوز برای بسیاری از پیمانکاران پروژه‌های بزرگ انتخاب اول محسوب می‌شود و ترجیح می‌دهند که در این پروژه‌ها از نمای بتنی استفاده شود. اگر به بسیاری از پل‌های بزرگ شهری توجه کرده باشید، یا حتی در برخی از اماکن عمومی دیده باشید، متوجه شده‌اید که سازه اصلی این ساختمان یا پروژه از یک بتن صاف ساخته شده است که هیچ نمایی بر روی آن کار نشده است. استفاده از این شیوه و بتن اکسپوز نه تنها از لحاظ زیبا شناختی و ایجاد احساس سرد در طراحی دکوراسیون کمک می‌کند، بلکه هزینه کار بر روی نمای سازمان را پایین می‌آورد و طراح دیگر نیازی نمی‌بیند که از وسایل و مصالح اولیه مختلفی بهره ببرد.
وجود سازه‌هایی با این مشخصات ما را بر آن داشت که به تعریفی کلی در مورد بتن اکسپوز بپردازیم و دلایل استفاده از آن و همچنین مشخصات آن را معرفی کنیم. بنابراین با ما در کارخانه بتن آماده پاسارگاد همراه باشید!
بتن اکسپوز چیست؟
بتن اکسپوز (Expose Concrete) یا بتن پیش ساخته و یا بتن نما نوع خاصی از بتن های اولی است که کاربرد وسیعی در پوشش دادن نمای ساختمان دارد. این بتن به عنوان سطح نهایی سازه بتنی شناخته می‌شود و معماری بعد از استفاده از آن نیازی به استفاده از سایر روشهای نما کاری ندارد. به همین دلیل استفاده از بتن اکسپوز با حساسیت بسیاری همراه است و پیمانکار باید بتواند یک نوع بتن با کیفیت بالا و درصد اختلاط مناسب پیدا کند که معمار تمامی نیازهای خود را با استفاده از آن برآورده کند.
با توجه به محل استفاده از بتن اکسپوز ممکن است نوع ماسه سنگ‌ها و تعداد آنها تغییر کند و حتی از قالبهای متفاوتی استفاده شود. بتنی که در نمای خارجی ساختمان استفاده می‌شود باید در برابر شرایط محیطی مختلف مقاوم باشد، از نفوذ آب به لایه‌های زیرین سازه بتنی جلوگیری کند، و در نهایت نمای مناسب ایجاد کند. این در حالی است که بتن اکسپوز استفاده شده در نمای داخلی ساختمان از لحاظ زیبایی بسیار مهم است و باید بتواند یکپارچگی و صیقلی بودن بالایی به نمایش بگذارد. در ضمن در نمای داخلی ساختمان باید شرایطی فراهم شود که معمار بتواند از حربه‌های مختلف مانند رنگ‌آمیزی بهره ببرد.
انواع بتن اکسپوز
بتن اکسپوز را می‌توان به دو نوع پیش ساخته و استفاده در محل دسته بندی کرد. بتن پیش ساخته در کارخانه‌های تولید بتن ساخته می‌شوند و قالبهای آنها از قبل آماده سازی شده است. معمولاً این شرکت‌ها با توجه به تجربه کاری خود و همچنین سلیقه مشتریان، اقدام به ساخت چند قالب پرکاربرد می‌کنند و کلیه مراحل آماده سازی، بتن ریزی، جدا سازی قالب و در نهایت آماده سازی بتن اکسپوز را در همان محل انجام می‌دهند. با توجه به اینکه این کارخانه‌ها با استانداردهای مختلف آشنایی دارند روشهای استفاده از این نوع بتن را به خوبی می‌شناسند، می‌توان گفت که تهیه بتن پیش ساخته گزینه بسیار خوب و استانداردی است.
اما در روش دوم، که بیشتر در پروژه‌های سنگین مانند پل‌های شهری و ساختمان‌های دولتی کاربرد دارد، فرایند تولید و بتن ریزی بتن اکسپوز در محل پروژه صورت می‌گیرد. پروژه‌های بزرگ به صورتی ساخته می‌شوند که امکان استفاده از نمای پیش ساخته در آنها بسیار محدود است و حتی استفاده از این بتن‌ها باعث اعمال هزینه‌های زیادی به پیمانکاران می‌شود. به همین دلیل ترجیح داده می‌شود که عملیات استفاده از بتن اکسپوز و قالب گذاری آن در همان محل پروژه صورت گیرند و کلیه مراحل آن تحت نظر مهندسین سازه و معماران با تجربه انجام گیرد.
روشهای ساخت بتن اکسپوز
بتن اکسپوز همانند بتن معمولی از آب، سنگدانه و سیمان تولید می‌شود که در جریان تولید مواد افزودنی مانند مواد پرکننده و مواد فوق روان کننده نیز به آن اضافه می‌شود. به همین دلیل در توصیف و ویژگی‌های این نوع بتن می‌توان گفت که:
- در کاربردهای سازه‌ای و غیر سازه‌ای استفاده می‌شود؛
- سطح نمای آن به صورت صیقلی و صاف است؛
- قابلیت رنگ پذیری بالایی دارد؛
- می‌توانند حدود ۵۰۰۰ پاسکال فشار را تحمل کنند؛
- حداکثر جذب آب در آن حدود ۶ درصد است؛
- هیچگونه حفره هوا یا تخلخل در آن دیده نمی‌شود؛
- وزن مخصوص آن ۲۴۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است؛
- به دلیل جلوگیری از اتلاف بتن و سیمان تأثیر مهمی بر اقتصاد و بودجه یک پروژه دارد.
برای ساخت بتن اکسپوز می‌توان از دو شیوه استفاده کرد. همانطور که ذکر شد تفاوت این نوع بتن با سایر بتن‌های استفاده شده در ساخته‌های بتنی به یکپارچگی آن و استفاده از آن در نمای ساختمان برمی‌گردد. به همین دلیل کاربرد قالب و نحوه قالب گذاری پروژه اهمیت بسیاری دارد. با توجه به سبک قالب گذاری، می‌توان گفت که روشهای ساخت بتن اکسپوز به دو صورت کلی هستند:
- روش قالبی: در این روش معماران و طراحان سازه از ابتدا الگوی اصلی ساختمان را مشخص کرده و با توجه به این اقدام به قالب گذاری سازه اقدام می‌کنند. در روش قالبی، قبل از اینکه بتن ریزی صورت گیرد، کلیه قالبها کار گذاشته شده و تنها به تزریق بتن نیاز دارند. در این روش کلیه محاسبات مهندسی بر روی قالبها صورت گرفته و فشار اعمالی به هر کدام از آنها محاسبه می‌شود و در نهایت با توجه به حجم بتنی که ممکن است برای آن مصرف شود، عملیات استحکام و پشتیبانی از سازه صورت گرفته و در نهایت بتن ریزی انجام می‌شود.
- روش بالا رونده یا روش مرحله‌ای: در این روش بتن پیش ساخته یا اکسپوز در مراحل مختلفی به صورت پلکانی و بالا رونده ایجاد می‌شود. شیوه کار در این روش این است که طرح کلی سازه طراحی شده و آن را به قسمتهای مختلفی تقسیم می‌کنند. شروع کار از قسمتهای پایینی سازه بتنی بوده و پس از کارگزاری قالبهای اولیه، فرایند بتن ریزی شروع می‌شود. پس از خشک شدن بتن و فراهم آمدن شرایط جدا کردن قالبها، فاز دوم کار شروع شده و با انتقال قالبها به قسمت بالاتر، بخش دیگری از کار انجام می‌شود.
مزایای استفاده از بتن اکسپوز
- انعطاف در طراحی: استفاده از بتن اکسپوز به طراح کمک می‌کند که با توجه به ابعاد و اندازه‌ای که در پروژه خود نیاز دارد، اقدام به قالب گذاری و بتن ریزی کند.
- سرعت بالا در اجرا: استفاده از بتن‌های پیش ساخته در نما باعث می‌شود که نحوه چیدن آنها به مانند بلوکهای معمولی بوده و سرعت بالایی داشته باشد.
- قابلیت اجرا به همراه سطوح مختلف: برای چسباندن بتن اکسپوز می‌تواند شیوه‌های مختلفی استفاده کرد که این موضوع به پیمانکار کمک می‌کند که از آن بر روی سطوح مختلف استفاده کند.
- امکان کار در تمام فصول: استفاده از این نوع بتن به صورتی است که تغییرات محیطی تأثیر چندانی بر روی آن ندارد و نزولات جوی مانند برف و باران نیز کیفیت آن را پایین نمی‌آورد.
- وزن سبکتر: شکل منحصر به فرد و قالب گذاری خاص در این نوع بتن باعث شده است که وزن آن نسبت به سایر شیوه‌های نماکاری مانند سنگ‌های مصنوعی پایین‌تر باشد.
- طول عمر بالا: در طراحی این نوع بتن از کلیه مواد و مصالح اولیه مورد استفاده در بتن‌های معمولی استفاده شده است. بنابراین می‌توان ادعا کرد که طول عمر بالایی دارد.
اصول و نکات مهم اجرایی بتن اکسپوز
استفاده از بتن اکسپوز به نحوه اجرای آن نیز بستگی دارد. همانطور که در بالا ذکر گردید، استفاده از این نوع بتن با دو روش قابل اجراست هر کدام از این روشها می‌توانند مشخص کنند که اجرای آن به چه عواملی بستگی دارد.
در حالتی که قالب گذاری در محل پروژه انجام شود:
- باید از سالم بودن قالبها مطمئن بود؛
- روغنکاری سطح قالب صورت گیرد؛
- از ماسه سنگ‌هایی با اندازه تقریباً یکسان استفاده شود؛
- اصول تراز کردن و شاقول گذاری به شکل درستی اجرا شود؛
- از وجود حباب و تخلخل در سطح بتن جلوگیری شود؛
- درز بندی قالبها به صورت استاندارد اجرا شود؛
- از افزودنی‌های مانند متراکم کننده و یا فوق روان کننده استفاده شود.
در حالتی که از بتن اکسپوز پیش ساخته استفاده می‌شود:
- شرایط اولیه برای نصب بلوکهای بتنی مهیا شود؛
- روشهای نصب آنها با توجه به اندازه و حجم بلوک انتخاب شود؛
- عملیات شاقول گذاری و تراز کردن بلوکها به شکل مناسبی اجرا شود؛
- بهترین شیوه ممکن برای چسباندن سطح انتخاب شود؛
- با توجه به نوع کاربرد بلوک بتنی، از نوع مناسب آن استفاده شود؛
- حتی الامکان از بلوکهای شکسته شده و دارای زدگی استفاده نشود.
موارد استفاده از بتن اکسپوز
- نمای داخلی و خارجی: به دلیل سطح صاف و صیقلی در این مورد انتخاب ایده آل به شمار می‌رود؛
- ساخت استخر و منابع آبی: به دلیل عدم وجود تخلخل و حفره هوا در بدنه آن امکان خروج آب وجود ندارد؛
- پروژه‌های بزرگ: به دلیل امکان اجرای آن در محل پروژه و عدم نیاز به نما کاری
- راه‌ها و پیاده روها: بتن اکسپوز نسبت به کاشی و سایر مصالحی که درست به کار گرفته می‌شوند هزینه کمتری دارد و برای مقامات شهری اقتصادی‌تر است.
- محوطه سازی پارک‌ها و باغ‌ها: به دلیل عدم نیاز به استفاده از سایر روشهای نماکاری
استفاده از بتن اکسپوز می‌تواند با شیوه‌های مختلفی و به کمک تکنیک‌های متفاوتی اجرا شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد و آشنایی با سایر محصولات ما به وب سایت کارخانه بتن آماده پاسارگاد مراجعه کنید و برای سفارش محصول با ما در تماس باشید.