زمان برداشتن قالب بتن به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد و از یک سازه بتنی به سازه بتنی دیگر فرق میکند. میزان حجم بتن استفاده شده برای یک پروژه، زمان بتن ریزی در طول سال، استفاده از مواد افزودنی شیمیایی، نوع سازه و میزان بار وارده به آن و سایر فاکتورهای مرتبط با خشک شدن بتن می تواند زمانبندی جدا کردن قالب های بتنی را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل مهندسین سازه سعی می کنند که برای هر پروژه زمان بندی خاصی داشته باشند.
در مطالب قبل در مورد انواع قالب بتن و مزایای استفاده از هر کدام از آنها صحبت کردیم. در این مطلب مشخص خواهیم کرد که زمان برداشتن قالب بتن به چه صورت است و چه نکاتی در آن نقش دارند.
زمان برداشتن قالب بتن
میزان سختی بتن یا استحکام بتن به درجه حرارت بستگی دارد و در حقیقت زمان برداشتن قالب بتن هم تحت تاثیر همین فاکتور قرار میگیرد. به عنوان مثال، زمان لازم برای جدا سازی قالب های بتنی در فصل زمستان بسیار بیشتر از زمان لازم در فصل تابستان خواهد بود.
برای جدا کردن قالبهای بتنی از قسمت های خمشی مانند تیرها و اسلب ها، توجه ویژه ای لازم است. از آنجایی که این قسمت ها در هنگام ساخت و ساز در معرض بار ناشی از وزن خود و همچنین بار ناشی از سایر قسمت های ساختمان قرار دارند، اگر مقاومت کافی برای تحمل بار نداشته باشند، به احتمال زیاد از بین خواهند رفت. به همین دلیل برداشتن قالب بتن در مورد سازه های ضعیف تر باید با حساسیت بیشتری صورت گیرد.
برای برآورد مقاومت بتن و همچنین زمان برداشتن قالب بتن از سازه، باید آزمایشات مختلفی روی مکعب های بتنی یا استوانه ای انجام شود. این روش ها که به عنوان روش های بررسی کیفیت بتن انجام می‌شوند، شش مورد هستند که در مطالب قبلی آنها را بررسی کردیم. با وجود این آزمایشات، شما می توانید استحکام سازه بتنی خود را بررسی کنید و بعد از اطمینان از استحکام آن، نسبت به جداسازی قالبهای بتن اقدام کنید.
هنگامی که اطمینان حاصل شود که بتن در قسمتهای مختلف خود مقاومت و استحکام کافی برای تحمل بار طراحی شده دارند، تنها در این صورت است که شما می توانید قالب ها را از روی سازه بردارید. مهندسین سازه پیشنهاد می کنند که زمان برداشتن قالب بتن باید تا حد امکان طولانی تر باشد، زیرا این کار به بتن اجازه می دهد که فرایند هیدراتاسیون تکمیل شود و به درجه استحکام بالایی برسد که بار وارد شده را تحمل کند.
فاکتورهای موثر در زمان برداشتن قالب بتن
زمان جدا سازی قالب بتن به استحکام مکانیکی قسمت مورد نظر بستگی دارد. همه ما می دانیم که بتن یک سازه ترکیبی است که استحکام آن تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی قرار می گیرد. هرچه فرآیند هیدراتاسیون بتن به شکل بهتری انجام شود و نسبت سیمان و آب در بتن به شکل مناسب انتخاب شوند، خیلی سریع تر به استحکام کافی می رسد و زمان برداشتن قالب بتن کمتر میشود. به طور کلی چند فاکتور در این زمان بندی تاثیر گذار هستند:
- درجه بتن یا گرید بتن: طبق اصول مهندسی، هر چه درجه بتن یا گرید آن بالاتر باشند، میزان مقاومت و استحکام آن بالاتر خواهد بود و در نتیجه بتن در زمان کمتری به استحکام مورد نظر می رسد. به همین دلیل می‌توان سریع تر قالب ها را جدا کرد.
- درجه سیمان یا گرید سیمان: همانند مورد قبل، هر چه درجه سیمان در بتن کمتر باشد، بتن در زمان کوتاه تری به مقاومت نهایی خود رسیده و سریع تر امکان جداسازی قالب بتن وجود دارد.
- نوع سیمان: نوع سیمان تاثیر مستقیمی بر استحکام بتن دارد. به عنوان مثال، سیمان زود سخت شونده نسبت به سیمان پرتلند معمولی سریعتر خشک می شود و در زمان کمتری به استحکام بالا می رسد. همچنین سیمان کم حرارت برای به دست آوردن استحکام کافی نسبت به سیمان پرتلند به زمان بیشتری نیاز دارد و این زمان برداشتن قالب بتن را به تاخیر می‌اندازند.
- دما و درجه حرارت محیطی: دما و درجه حرارت محیطی باعث می شود که بتن در زمان کوتاه تری به مقاومت مورد نظر برسد. در طول زمستان، بتن برای رسیدن به مقاومت نهایی خود نیاز به زمان بیشتری دارد. این در حالی است که بتن ریزی در هوای گرم کمک می کند که بتن سریعتر مقاوم شده و سریع تر هم قالب ها جدا شوند.
به طور کلی این نکته را به خاطر داشته باشید که وجود غالب در اطراف بتن می‌تواند به عنوان یک لایه عایق عمل کند و در نتیجه فرایند هیدراتاسیون و خشک شدن بتن را تحت تاثیر قرار دهد. اما عوامل خارجی مانند حرارت و برخی مواد افزودنی شیمیایی می‌تواند روند سخت شدن بتن را تحت تاثیر قرار دهد و زمان برداشتن قالب بتن را کاهش دهد.
نکاتی که قبل از جداسازی قالب بتن باید به آنها توجه کنید
علیرغم این که زمان برداشتن قالب بتن برای پیمانکاران بسیار مهم است و حتی می تواند هزینه ساخت و ساز آنها را کاهش دهد، اما برخی موارد و نکات حیاتی وجود دارند که در صورت عدم توجه به آنها، ممکن است تبعات جبران ناپذیری برای سازه بتنی ما داشته باشند. بنابراین قبل از جدا سازی قالب بتن، سعی کنید به موارد زیر پایبند بمانید:
- تا زمانی که بتن به اندازه کافی مقاومت لازم برای حمایت از کلیه بارهای اعمال شده روی آن به دست نیاورده باشند، کار جداسازی قالب نباید انجام شود. زمان مورد نیاز برای برداشتن قالب بتن به عملکرد ساختاری قسمت مورد نظر و میزان افزایش استحکام بتن بستگی دارد. درجه بتن، نوع سیمان، نسبت آب به سیمان، درجه حرارت هنگام پخت بتن و عوامل محیطی در افزایش مقاومت بتن نقش دارند.
- قطعات و اتصالات قالب باید به گونه ای قرار داده شوند که هنگام جدا سازی قالب، نیاز به کار پیچیده و سختی نداشته باشند. ضمن اینکه هرگونه پیچیدگی در به کارگیری قطعات مختلف منجر به آسیب دیدن بتن و پنل‌های سازه میشود که باید مجدداً روند تعمیر آنها را انجام دهید.
- توصیه می شود که زمان برداشتن قالب بتن توسط مهندس ناظر مشخص شوند و آنها هم در محل حضور داشته باشند. وجود مهندسین این اطمینان را به وجود می‌آورد که کیفیت بتن در سطح مناسبی بوده و حداقل نقصی در جریان بتن ریزی رخ نداده است. در هر صورت این ایرادات می‌تواند استحکام سازه بتنی را تحت تاثیر قرار دهد و در صورت بروز مشکل، مهندس می تواند نسبت به رفع آنها اقدام کند.
- جدا کردن بخش های مختلف قالب نباید تحت فشار و به زور انجام شود. استفاده از این شیوه ممکن است به بتن سخت شده آسیب برساند و بهتر است که در هنگام قرار گیری قالب ها، توجه ویژه ای به مرحله جداسازی آنها هم داشته باشید.
- به هنگام قرار دادن قالب فلزی و قالب پلاستیکی توجه کاملی به محل قرارگیری تیرچه ها و نحوه جدا کردن قالب ها بعد از محکم شدن بتن داشته باشید. هرچه روند جداسازی آسان تر و ساده تر انجام شود، لطمه کمتری به سازه بتنی وارد می شود.
- سعی کنید که هر کدام از مراحل جداسازی قالب های بتن را با وجود تاییدیه مهندس ناظر انجام دهید و از انجام کار با کیفیت مطمئن شوید.
اهمیت زمان برداشتن قالب بتن
اصولا زمانی می توانیم قالب بتن را جدا کنیم که استحکام بتن در سطح استاندارد و مورد نظر باشد. اگر زودتر از حد مجاز، قالب ها برداشته شوند، احتمال شکستگی و تخریب سازه بتنی وجود دارد و به همین دلیل می‌توان آن را یک کار حساس نامید. اما آیا دیر برداشتن قالبهای بتنی می تواند مضر باشد؟
اصولاً زمان برداشتن قالب بتن تاثیر چندانی روی کیفیت سازه بتنی ندارد و بعد از رسیدن به استحکام کافی، بودن یا نبودن قالب تاثیر چندانی ندارد. اما برای پیمانکارانی که سازه های بزرگ اجرا می کنند و احتمالاً از قالب های اجاره‌ای کمک می گیرند، دیر برداشتن قالب ها منجر به هزینه‌های اضافی می شود که هزینه ساخت و ساز را بالا میبرد. ضمن اینکه این تاخیر می تواند روند اجرای سایر قسمت های سازه را هم مختل کند.
امیدوارم اطلاعات داده شده در اینجا به شما در انتخاب زمان برداشتن قالب بتن کمک کند. اما احیاناً اگر سوال یا ابهامی دارید می توانید در بخش نظرات مطرح کنید و یا برای سفارش خرید بتن آماده، خرید بلوک ساختمانی و خرید گروت ساختمانی با ما در تماس باشید.