اختلاط بتن باید به نحوی باشد، تا ظاهری یکنواخت داشته باشد و کلیه مواد تشکیل دهنده آن به صورت همگن در مخلوط کن پخش شود.

پس از مخلوط کردن بتن، تمام قسمت های مخلوط باید دارای وزن مخصوص، درصد هوا، اسلامپ، سنگ دانه و خمیر سیمان یکسان بوده و مخلوط به دست آمده همگن و یکنواخت باشد. مخلوط کردن بتن، معمولا با وسایل مکانیکی انجام می شود، اما بعضی از مواقع امکان دارد در کار های کم اهمیت و کوچک، مخلوط کردن بتن به صورت دستی انجام شود.

انواع اختلاط بتن

اختلاط بتن به صورت دستی

هدف از اختلاط بتن، پوشاندن سطح کلیه ذرات سنگ دانه ها با خمیر سیمان همگن است. در اختلاط بتن، ترکیب کلیه مواد متشکل باید به نحوی باشد که مخلوط حاصل یکنواخت شود. در مواردی که امکان ساخت بتن با دستگاه مخلوط کن فراهم نیست و بتن باید با دست مخلوط شود، به منظور اطمینان از تولید بتن یکنواخت باید دقت بیشتری شود. حداکثر حجم بتن برای هر بار ساخت با دست، 300 لیتر است. برای مخلوط کردن دستی باید موارد زیر رعایت شود.

1. عملیات اختلاط بتن باید بر روی سطح صاف و تمیز که آب را جذب نمی کند، انجام شود. توصیه می شود از یک ورق گالوانیزه استفاده شود.
2. برای ساخت بتن با دست، باید سنگ دانه ها را به صورت لایه یکنواختی بر روی سطح پهن کرد. سپس سیمان را روی سنگ دانه ها پخش کرد و مواد خشک از یک طرف سطح به طرف دیگر آن زیر و رو شود تا اینکه مخلوط یکنواخت حاصل شود. این عمل باید حداقل سه مرتبه تکرار شود. آنگاه آب با استفاده از یک آب فشان تدریجا اضافه شود به طوری که آب یا دوغاب سیمان به طرف خارج مخلوط جریان نیابد. مخلوط باید سه بار دیگر زیر و رو شود و نوک بیل به صورت مکرر داخل مخلوط شود تا از لحاظ رنگ و روانی یکنواخت شود. در حین مخلوط کردن نباید اجازه داد خاک و یا دیگر مواد خارجی در بتن مخلوط شود.
3. از آبخوره کردن مصالح اکیدا خودداری شود. توصیه می شود برای جبران برخی از کاستی ها در اختلاط  بتن به صورت دستی، حدود 5 الی 10 درصد به مقدار سیمان افزوده شود.

اختلاط بتن به صورت مکانیکی

امروزه، مخلوط کن های متنوعی وجود دارد، اما به طور کلی می توان آنها را به دو گروه زیر تقسیم کرد:

1. مخلوط کن های استوانه ای
2. مخلوط کن های عمودی یا تغاری

مخلوط کن استوانه ای در اختلاط بتن به صورت مکانیکی

مخلوط کن های با دیگ استوانه ای در ظرفیت های 140 الی 2800 لیتر ساخته می شوند و تولید آنها بین 4 الی 90 متر مکعب در ساعت است. سرعت دوران دیگ حدود 10 الی 35 دور در دقیقه است. ترتیب ریختن مصالح به داخل این نوع مخلوط کن ها بستگی به نوع مخلوط دارد، ولی معمولا ترتیب ریختن عبارت است از: شن، سیمان، ماسه و آب که بهتر است ابتدا قسمتی از آب مخلوط به مخلوط کن ریخته شود و سپس در حین اختلاط مصالح، بقیه آب به تدریج به مخلوط افزوده شود. مخلوط کن های دارای دیگ استوانه ای به دو نوع دیگ کج شونده و دیگ غیر کج شونده تقسیم می شوند.

در مخلوط کن های کج شونده، بتن بعد از اتمام اختلاط با کج شدن دیگ تخلیه می شود. تخلیه بتن در مخلوط کن کج شونده بسیار سریع بوده و در نتیجه امکان جدا شدن دانه ها وجود ندارد، این نوع مخلوط کن برای بتن با کارایی کم و یا برای بتن با مصالح سنگی درشت، مناسب است.

در مخلوط کن های غیر کج شونده، محور دیگ همیشه به صورت افقی است و تخلیه بامعکوس کردن حرکت دیگ انجام می شود. به دلیل آنکه تخلیه با سرعت کم انجام می گیرد، امکان جدا شدن سنگ دانه ها وجود دارد. بنابراین اگر مخلوط بتن مستعد جدا شدگی ذرات می باشد، نباید از این نوع مخلوط کن استفاده شود.

مخلوط کن عمودی در اختلاط بتن به صورت مکانیکی

این نوع مخلوط کن از یک ظرف استوانه ای تشکیل شده، که در محور آن، تیغه ها نصب شده است. در بعضی از انواع آن، تیغه ها و ظرف در جهت عکس یکدیگر می چرخند و در بعضی دیگر، فقط تیغه ها چرخش دارند. چرخش تیغه ها سبب می شود تا اختلاط بتن به نحو مطلوب انجام شود و از چسبیدن ملات بر روی دیواره ظرف جلوگیری شود.

در هنگام اختلاط، کیفیت مخلوط قابل مشاهده بوده و چنانچه نیاز به تنظیم مخلوط باشد، امکان آن وجود خواهد داشت.  این نوع مخلوط کن ها، به خصوص برای بتن هایی با چسبندگی زیاد و کارایی کم و همچنین ساخت مقدار کم بتن مناسب است، به همین دلیل معمولا در آزمایشگاه نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

استفاده از تراک میکسر در اختلاط بتن

در برخی از کارخانه های تولید بتن، از تراک میکسر هم برای اختلاط بتن و هم برای حمل آن استفاده می شود. به عبارت دیگر، در کارخانه، مصالح پیمانه شده و مقادیر معین مصالح بتن به درون کامیون مخلوط کن ریخته می شود، اما عمل اختلاط بتن در حین حمل، قبل از تخلیه بتن در دیگ کامیون مخلوط کن صورت می گیرد و آب مخلوط در حین حمل و یا در محل کارگاه به مخلوط خشک اضافه می شود. بر همین اساس به این روش، پیمانه خشک نیز گفته می شود.