امروزه زمان ، گران ترین اقلام در انجام هر کاری می باشد . یکی از اصول اجرایی یک ساختمان در نظر گرفتن برنامه زمان بندی برای تمامی مراحل مختلف اجرایی و رعایت آن در طول اجرا می باشد . بنابراین باید ترتیبی اتخاذ گردد که مدت اجرا ( از زمان تحویل گرفتن پروژه تا تحویل دادن آن ) با کمترین مقدار ممکن در عمل ، محاسبه شود.
محاسبه زمان ، تنها از طریق مرحله بندی زمانی انجام کارها یعنی تهیه برنامه زمانبندی میسر است که می تواند از اتلاف وقت جلوگیری کرده و کار را در مدت زمان مورد نظر به سرانجام برساند .
مدت زمان اجرا عامل بسیار مهمی در تنظیم برنامه اجرای کار است . این مدت عمدتاً به حجم کار بستگی دارد ولی عواملی مانند انتخاب محل کارگاه ، چگونگی سازمان دادن کارگاه ، تداوم تدارک مصالح اولیه و تجهیزات ، نوع مصالح اولیه ، آب و هوای منطقه و مشکلات ناشی از به کار گرفتن نیروی انسانی ، می توانند بر این مدت موثر باشند .
مدت اجرا خود بر مسائلی از قبیل حقوق کارکنان ، بهای اجاره یا خرید تجهیزات ( مطالعه در مورد به صرفه بودن خرید یا اجاره ) ، آمادگی وسایل برای سایر کارها ، بیمه ، و نیز مراقبت های ایمنی کارگاه ، تاثیر بسزایی داشته و می تواند بهای تمام شده کار را تغییر دهد . بنابراین در عمل ، با توجه به نکات ذکر شده مدت اجرا را مشخص کرده و متناسب با آن امکانات لازم را باید فراهم کرد و یا به ازای امکانات موجود باید مدت اجرا را مشخص نمود .
به عنوان یک قاعده کلی ، افزایش مدت اجرا ، بهای تمام شده کار را افزایش می دهد . ولی مدت اجرا را نمی توان بیش از اندازه کوتاه نمود . زیرا کم کردن مدت اجرا از حدی به پایین مستلزم تمهیداتی ویژه خواهد بود که افزایش هزینه مربوطه از هزینه ناشی از کم کردن مدت اجرا ، بیشتر خواهد بود . و از حدی دیگر به پایین ، کم کردن مدت اجرا عملاً غیر ممکن می باشد .
آماده کردن یک برنانه زمانبندی تقریبی برای تخمین اولیه مدت اجرا در شروع کار و سپس برنامه های زمانبندی دقیق تر برای به انجام رساندن کار و نیز بررسی این برنامه ها برای دریافتن انطباق زمانی کارهای انجام شده با آنچه از قبل در برنامه مد نظر قرار گرفته ، برای اتمام کار در مهلت مقتضی ضروری است .
در صورت عقب بودن از برنامه زمانبندی ، با شناسایی عامل یا عامل های پدید آورنده تاخیر ( عدم سازماندهی مناسب ، کمبود نیروی انسانی ، مصالح ، تجهیزات ، منابع مالی و ….. ) می توان تصمیم های لازم را برای رفع این عامل یا عامل ها اتخاذ و اعمال نمود .
در برنامه زمانبندی معمولاً نقطه آغازین هر کار ، نحوه و سرعت کار و بالاخره نقطه پایانی کار و به این ترتیب مدت انجام آن کار مشخص می گردد . در واقع انجام هر کار را می توان به حرکت از یک نقطه و رفتن به نقطه ای دیگر و استقرار در آن نقطه تشبیه کرد .
تا وقتی تمام عوامل موثر در امر جابجایی در اختیار جابجا شونده باشند ، انجام کارهای فوق بالنسبه ساده و با دقتی مناسب میسر است . ولی هنگامیکه تنظیم مسیر و زمان های حرکت به عواملی دیگر مشروط شود ، انتخاب مسیر مناسب ، سرعت حرکت ، لحظه آغاز حرکت ، و لحظه وصول به مقصد با دشواری بیشتری صورت خواهد گرفت .
برای تهیه برنامه زمانبندی از روش های مختلفی استفاده می شود . یکی از قدیمی ترین روش های تنظیم برنامه زمانبندی روش نمودار خطی و یا نمودار میله ای است .
نمودار میله ای شکل جدولی را دارد که در آن پیشرفت انجام اقلام مختلف کار به عامل زمان ارتباط داده می شود . در یک سمت این جدول ، در ستونی عمل ها و جزء عمل ها درج می شود و زمان روی محور افقی قرار می گیرد . در ستون مجاور عمل ها و جزء عمل ها ، تعداد ساعات کاری مورد نیاز برای انجام هر یک و در ستون بعدی ، درصد هر عمل نسبت به کل کار ( وزن آن کار ) درج می گردد . به طوری که در هر مقطع زمانی بتوان از ضرب کردن میزان پیشرفت هر عمل در وزن آن عمل و جمع کردن حاصل ضرب های مربوط به همه عمل ها ، درصد پیشرفت کل کار را تعیین کرد .
در برنامه زمانبندی می توان مسئله تدارک مصالح ، تامین نیروی انسانی و تجهیزات ( تمهید مقدمات اجرا ) را به نحوی روشن منظور نمود و در نمودار میله ای نشان داد . حتی ممکن است مسئله تامین منابع مالی اجرای پروژه را نیز در برنامه لحاظ کرد تا بتوان از رعایت زمان های تعیین شده در برنامه اطمینان نسبی حاصل نمود . ولی معمولاً برای اجرا به مفهوم خاص ، برنامه ای مستقل و برای تدارک مصالح ، نیروی انسانی ، فراهم کردن تجهیزات و بالاخره تامین منابع مالی ، برنامه های زمانبندی جداگانه تنظیم می نمایند . به طور بدیهی ، این برنامه ها مستقل از یکدیگر نبوده و باید با هم هماهنگ و سازگار باشند.