تجهیز و سازماندهی کارگاه ، یکی از مباحث مهم در روند پیشرفت کار و کیفیت آن می باشد .
در این مقاله “بتن پاسارگاد” هدف از تجهیز کارگاه ها ، معیار های اقتصادی ،فنی و اجرایی آن و همچنین مراحل تجهیز به ترتیب توضیح داده شده است.
منظور از تجهیز و سازماندهی کارگاه ، همسو کردن نیروها و آرایش و استقرار وسایل ، تجهیزات و ماشین آلات ، از ساده ترین تا پیچیده ترین آنها ، متناسب با حجم و ماهیت کار می باشد . اصول تجهیز کارگاه به نحوی صورت می گیرد که در یک نظم منطقی و تنظیم گردش کار ، فعالیت های مختلف ، مزاحم یکدیگر نشوند .
از امکانات ، بیشترین استفاده به عمل آید و مشکلات و موانع از بین بروند . به طوری که در چارچوب امکانات ، با صرف کمترین وقت ، انرژی ، مصالح و هزینه ، بیشترین تولید ممکن به دست آید و تولید از کیفیت مطلوب برخوردار باشد.
به طور کلی ، به تناسب شرایط کوشش لازم به عمل آید تا حالت تعادل ( بهینه ) بین داده ها و ستانده ها فراهم آید و هر چه بیشتر به کمال مطلوب نزدیک شویم .
تجهیز و سازماندهی کارگاه و عملیات اجرایی باید بر مبنای معیارهای زیر صورت گیرد :
معیارهای اقتصادی که شامل :
- به حداقل رساندن زمان اجرا
- به حداقل رساندن هزینه های اجرایی
معیارهای فنی :
- تامین کیفیت مطلوب مصالح ، با کنترل کیفیت در هنگام تحویل به کارگاه
- تامین کیفیت کار انجام شده ، با اعمال کنترل در انتخاب روش اجزای مناسب و به کار بستن صحیح آن در حین اجرا
معیارهای اجرایی :
- انتخاب روش مناسب اجرا و پرهیز از راه حل های پیچیده
- تدارک و انبار کردن مصالح در حد لازم و کافی به نحوی که در هیچ مورد ، کار به دلیل کمبود مصالح متوقف نشود .
- انتخاب و تامین تجهیزات و ماشین آلات مناسب و بررسی و تامین شرایط بهره برداری صحیح از آنها
- تامین نیروی انسانی مناسب در حد لازم و کافی . نه کمتر نیاز و نه بیشتر . رده بندی کردن نیروی انسانی و مشخص نمودن سلسله مراتب ، تدوین شرح خدمات و مسئولیت ها و تفهیم آن به افراد ، ارتقاء آگاهی آنان و تنظیم شرایط کار مناسب و قابل کنترل رده های مختلف نیروی انسانی .
- تنظیم گردش کار با توجه به جلوگیری از تداخل مکانی فعالیت ها .
تجهیز و سازماندهی کارگاه به طور عمده در هنگام شروع کار و در زمان دایر کردن کارگاه صورت می پذیرد . و باید به طریقی انجام گیرد که چیزی از نظر دور نمانده و تمهیدات لازم برای انجام تمام اعمال و فعالیت ها فراهم آید.
تجهیز و سازماندهی کارگاه ، در واقع زمینه ساز برای انجام عملیات اجرایی است و زمانی که این کار با بررسی دقیق و همه جانبه انجام گیرد ، کارگاه به عنوان یک سیستم پویا ، آماده کار خواهد بود .
بدیهی است که انجام اعمال مختلف باید به ترتیب و رعایت تقدم و تاخر صورت پذیرد و پس از کنترل و حصول اطمینان از بی نقص بودن کار انجام شده ، به انجام و ادامه مابقی کار مبادرت گردد و تا خاتمه عملیات اجرایی و بر چیدن کارگاه ادامه یابد .
مراحل تجهیز کارگاه :
1.کسب اطلاعات مورد نیاز درباره :
- موضوع پروژه
- منابع مورد نیاز برای انجام پروژه ( نیروی انسانی ، ماشین آلات ، مصالح مورد نیاز و ….)
- برنامه اجرایی پروژه ( در چه زمانی از پروژه به چه منابعی نیاز است )
- منطقه جغرافیایی ( نوع آب و هوا در محل پروژه در تعیین تجهیزات و سازماندهی کارگاه موثر می باشد . )
2.طراحی :
پس از مرحله‌ی جمع آوری اطلاعات ، زمان طراحی تجهیز کارگاه فرا می رسد . در صورت عدم طراحی روند اجرای پروژه کارآیی لازم خود را از دست داده و در پیشرفت فعالیت های اصلی پروژه مشکلاتی بوجود می آید .
موارد طراحی تجهیز و سازماندهی کارگاه ساختمانی :
طراحی نقشه ( پلان ) اصلی :
در این طراحی ، محل استقرار تجهیزات مورد نیاز ، مد نظر می باشد و باید طوری طراحی صورت گیرد که ارتباط تجهیزات نسبت به هم و در دسترس بودن آنها کاملاً رعایت گردد.
مواردی که در یک کارگاه مورد نیاز است :
- ساختمان های پشتیبانی
- ساختمان های عمومی
- محوطه سازی
- ورودی کارگاه
- انبار کارگاه
- راه های ارتباطی
- برچیدن کارگاه
در پروژه های بزرگ بهتر است بخش های زیر به طور مجزا در نظر گرفته شوند :
- بخش مدیریت و مهندسی
- بخش اداری و مالی
- کارگاه های مختلف
- خوابگاه کارگری
- سرویس بهداشتی
- غذاخوری
- تعمیرگاه و واحد ماشین آلات
طراحی هر یک از این مراحل توجهات خاص خود را می طلبد که باید آنها را رعایت کرد .
3.تامین منابع و مصالح :
با داشتن یک برنامه خوب و مناسب ، ارسال محموله های مورد نیاز به موقع و سر وقت برای کارگاه تامین می شود .
4.اجرا و پیاده سازی طرح :
در صورتی که طرح و برنامه های مدون اجرایی به خوبی طراحی شده باشند ، تجهیز و سازماندهی کارگاه سریعتر و بهتر پیش می روند.
برای تجهیز و سازماندهی کارگاه ، پیمانکار ، کارفرما و مهندسین هر کدام وظایف و تعهدات مربوط به خود را باید انجام دهند.