تولید شن و ماسه از تولیدات بسیار حجیم و دارای وزن زیاد می باشد و جابجایی این مقادیر حجمی و وزنی به منظور استفاده به عنوان سنگدانه های بتن به راه های دور و حتی درخود کارگاه مستلزم فکر و برنامه ریزی مناسب است .
در این مقاله “بتن پاسارگاد” به توضیح مراحل ثانویه تهیه سنگدانه های بتن ، حمل و همینطور اصلاح ویژگیهای آنها ، برای آماده شدن برای تهیه بتن مناسب ، می پردازیم .
حمل سنگدانه های بتن :
برای جابجایی مصالح می توان از وسایلی از قبیل لودر ، ریل و واگن ، کامیون های کمپرسی ، تسمه نقاله و …. بهره برد .
لودر در مواردی به کار می رود که فاصله معدن تا انبار شن و ماسه کم و در حدود چند ده متر باشد .
کامیون های کمپرسی پر استفاده ترین وسایل حمل هستند . قدرت مانور زیاد ، همه کاره بودن و تنوع در ابعاد و ظرفیت ، از دلایل عمده مناسب بودن این وسایل هستند . از طرفی ، به دلیل لزوم وجود راه های مناسب برای این کامیون ها و هزینه های نسبتاً زیاد این وسیله ، کاربرد گسترده آنها محدود می شود .
ریل و واگن وسیله ای مناسب برای حمل در فواصل نسبتاً طولانی و کارهای بزرگ است . با توسعه معدن شن و ماسه می توان ریل گذاری را نیز بیشتر کرد . واگن ها از بغل تخلیه می شوند . سرمایه گذاری اولیه برای احداث این سیستم نسبتاً زیاد است .
تسمه نقاله نیز در مواردی به کار می رود که حجم جابجایی بسیار زیاد باشد . مزایای استفاده از این وسیله عبارت است از : هزینه نگهداری کم ، قابلیت عبور از زمین های مختلف با استفاده از تعدادی پایه ، استفاده حداقل از نیروی انسانی ، اطمینان و ایمنی زیاد .
شیب نقاله نباید از 20 درجه بیشتر باشد در غیر اینصورت مصالح به پایین می غلتند . پهنای تسمه باید حداقل سه برابر بزرگترین سنگدانه باشد .
اگر مصالح بسیار بزرگ روی تسمه قرار داده شود ، عمر تسمه کاهش خواهد یافت .
اصلاح ویژگیهای سنگدانه های بتن :
گاه لازم است در سنگ های استخراجی تغییراتی بوجود آید تا دانه ها برای بتن قابل استفاده گردند . برای این منظور از وسایل زیر استفاده می شود :
-
سنگ شکن ها :
برای کوچک کردن اندازه سنگ های بدست آمده از معدن ، از سنگ شکن ها استفاده می شود .
سنگ شکن های اولیه عبارتند از : سنگ شکن فکی ، سنگ شکن مخروطی .
سنگ شکن های ثانویه عبارتند از : سنگ شکن های مخروطی ، سنگ شکن های غلتکی ، و آسیاب چکشی .
سنگ شکن های نهایی شامل : سنگ شکن غلتکی ، آسیاب میله ای ، و آسیاب ساچمه ای .
سنگ های خارج شده از سنگ شکن های اولیه بزرگ تر از سنگ شکن های ثانویه و همینطور سنگ های خارج شده از سنگ شکن های نهایی ، دارای ابعاد بسیار کوچک و در حد مورد نیاز هستند .
در مواردی که ماسه به صورت پولکی و سوزنی باشد می توان از آسیاب های ساچمه ای یا میله ای استفاده کرد.چرخیدن جداره آسیاب و برخورد میله ها یا ساچمه ها به دانه هایی که بین آنها قرار گرفته اند باعث تبدیل دانه های ماسه به دانه های تقریباً مکعبی می شود . معمولاً استفاده از این دستگاه ، به خصوص در مورد ماسه حاصله از سنگ شکن ها صورت می یابد .
-
سرند ها :
برای دانه بندی سنگدانه های بتن شامل سنگ های شکسته وشن و ماسه از مجموعه ای از سرند ها استفاده می شود .
تفکیک دانه های درشت تر از 2 میلیمتر با سرند و دانه های ریزتر با روش هیدرولیکی انجام می شود . سرندها معمولاً به سه دسته اصلی تقسیم می شوند :
- سرند خرشانه از تعدادی تیر آهن یا ریل با فواصل مساوی و به موازات هم تشکیل می شود . وظیفه این سرند جدا کردن سنگ های بسیار درشت است . معمولاً شیبدار کار گذاشته می شود و اگر مصالح چسبنده باشند ، می توان آن را مرتعش کرد . مصالح عبور کرده از این سرند توسط وسایل مناسب به مرحله بعدی سرندها حمل می شوند .
- سرند جداساز : یک یا دو طبقه بوده و وظیفه آنها جداسازی درشت دانه ها و ریزدانه ها از یکدیگر است. این سرندها را می توان به صورت شیبدار یا افقی مورد استفاده قرار داد .
- سرندهای نهایی : برای دانه بندی نهایی شن و ماسه به کار می رود . ساده ترین انواع این سرندها ، سرندهای دورانی هستند . سرندهای تخت افقی و شیبدار نیز در برخی موارد به کار می روند .
نکات کاربردی جهت استفاده از سرندها :
- دانه هایی که روی سرند می ریزند ، باید فرصت کافی جهت عبور از چشمه های سرند داشته باشند .
- شیب تند و تکان شدید سرند به خصوص در مواردی که بار سرند بسیار کم باشد ، باعث بیرون پریدن دانه ها و عبور نکردن آنها از چشمه های سرند می شود .
- اگر بار سرند زیاد بوده و تکان آن کافی نباشد ، ممکن است چشمه ها توسط دانه هایی که قدری از چشمه الک بزرگتر هستند بسته شود . در این موارد با کشیدن برس سیمی برای چشمه های کوچک و پتک لاستیکی برای چشمه های بزرگ ، گرفتگی بر طرف می شود .
- سرند کردن دانه های گرد رودخانه ای ، بسیار ساده تر از سرند کردن دانه های شکسته است .
- با پاشیدن آب روی مصالح در حال سرند شدن ، می توان بازده سرند را 50 تا 100 درصد افزایش داد .
وسایل شستشوی شن و ماسه :
آن دسته از سنگدانه های بتن که در سنگ شکن خرد شده اند ، به دلیل اصطکاک با یکدیگر و نیز با سنگ شکن ، دارای الکتریسیته ساکن شده و مقداری گرد سنگ دارای بارالکتریکی به آنها می چسبد . همچنین بیشتر اوقات دارای مقادیری خاک رس هستند . در چنین موارد باید مصالح شستشو داده شوند .
وجود آب برای تهیه شن و ماسه بسیار ضروری است . که البته به غیر از مصرف برای شستشو ، برای تسهیل سرند شدن دانه ها و یا کاهش صدای سرند و یا طبقه بندی دانه های بسیار ریز نیز بکار می رود .
