نوع فونداسیون یا پی ساختمان می‌تواند تأثیر گسترده‌ای بر دوام و عمر و حتی راحتی فضایی آن داشته باشد؛ به همین دلیل امروز شاهد هستیم که انواع فونداسیون بتنی در پروژه‌های مختلف استفاده می‌شود. کسانی که به دنبال ساخت و ساز هستند، لازم است که انواع مختلف پی را بشناسند. برخی از آنها ممکن است به صورت یکپارچه و برخی نیز ممکن است به صورت شبکه‌ای باشد. در هر صورت، تأثیر فونداسیون بر سازه‌های مختلف غیر قابل چشم پوشی است.
در حال حاضر سه نوع فونداسیون بتنی استفاده می‌شود:
· فونداسیون صفحه‌ای یا اسلب
· فونداسیون شبکه ای یا به هم پیوسته
· فونداسیون زیرزمینی.
انتخاب بهترین مکان برای انواع فونداسیون بتنی اهمیت دارد و معمولاً توسط مهندسین سازه تعیین می‌شود. ولی به هر حال باید در نظر داشت که نوع پی ساختمان به مواردی مانند ویژگی‌های مکانی ساختمان شما، نوع خاک، میزان رطوبت و آب موجود در منطقه و حتی شیب زمین بستگی دارد. در مطالب قبلی به نحوه اجرای فونداسیون در ۷ گام پرداختیم. در این مطلب در گروه کارخانه بتن آماده پاسارگاد به معرفی انواع فونداسیون بتنی و مزایا و معایب و آنها خواهیم پرداخت.
نقش انواع فونداسیون بتنی
نقش فونداسیون‌ها در سازه‌های مختلف بسیار مهم است و به همین دلیل می‌بینیم که حتی در پروژه‌های بسیار معمولی نیز از پی کنی استفاده می‌شود. این وضعیت در مناطق زلزله خیز و مناطقی که با حوادث طبیعی مواجه هستند بیشتر دیده می‌شود. در حقیقت، پی یا فونداسیون ساختمان به عنوان محل قرارگیری ساختمان شناخته می‌شود. با این تفاسیر، اهمیت آن فراتر از چیزیست که بسیاری از افراد جامعه تصور می‌کنند.
نقش انواع فونداسیون بتنی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
· جلوگیری از تغییر وضعیت ساختمان با توجه به تغییرات زمین؛
· جلوگیری از تأثیر مستقیم عناصر و ترکیب زمین بر روی سازه؛
· ممانعت از ورود رطوبت به بخش‌های زیرین؛
· مقاوم سازی ساختمان دربرابر زلزله و سایر تنش‌های محیطی؛
· استاندارد سازی وضعیت ساختمان در زمین‌های نامناسب؛
· تنظیم شیب، استحکام، پایداری و تغییر پذیری زمین برای سازه.
با توجه به این نقشه فونداسیون‌ها، در ادامه به معرفی انواع فونداسیون بتنی خواهیم پرداخت.
فونداسیون صفحه‌ای یا اسلب (Slab Foundation)
ساده‌ترین، گران‌ترین و رایج‌ترین نوع پایه ساختمان را می‌توان فونداسیون صفحه‌ای یا اسلب نامید. این نوع فونداسیون را به صورت یک صفحه کامل از بتن در نظر می‌گیرند که در حدود ۶ تا ۸ اینچ ضخامت دارد و به طور مستقیم بر روی یک سطح خاکی پیاده می‌شود. فونداسیون صفحه‌ای از این لحاظ اهمیت دارد که در مناطقی که رطوبت آنها بالاست، یا استحکام زمین به اندازه کافی نباشد، این نوع فونداسیون به راحتی می‌توانند مشکلات زمین را از بین برده و مانع از تغییر وضعیت ساختمان نسبت به وضعیت زمین شود. در این مدل از انواع فونداسیون بتنی شیوه‌های مختلفی برای اجرا وجود دارد که در معمولی‌ترین حالت، کلیه سطح زمین برداشته شده و با استفاده از آرماتور چیده می‌شود.
در این شیوه:
· چیزی به اسم پی کنی وجود ندارد.
· قبل از بتن ریزی، برآوردهای لازم برای میلگرد و خاک و بتن استفاده شده صورت می‌گیرد.
· چینش میلگردها و تراکم آنها در این نوع فونداسیون اهمیت بالایی دارد.
· در این روش ممکن است به صورت همزمان فرآیند بتن ریزی ستون‌ها نیز اجرا شود.
مزایای فونداسیون صفحه‌ای
زمانی که فونداسیون صفحه‌ای برای استحکام سازه استفاده می‌شود، عملاً تمام فضای ساختمان با استفاده از بتن و میلگرد پوشش داده شده و ارتباط مستقیمی بین سازه و زمین وجود ندارد. به همین دلیل می‌بینیم که:
· خطر آلودگی توسط موریانه‌ها، موش‌ها و سایر آفات کم است.
· این شیوه نیاز به حفاری بسیار کمی دارد.
· این نوع از انواع فونداسیون بتنی برای سازه‌های بزرگ مناسب است.
· هزینه‌های مربوط به پیچیدگی سخت بودن چیدن آرماتور مطرح نمی‌شود.
· فضای کار برای کارگران و نیروهای تاسیسات آزادتر است.
معایب فونداسیون صفحه‌ای
آب، گاز طبیعی و لوله‌های زهکشی مواردی هستند که هنگام پی کنی و اجرای فونداسیون ساختمان باید نحوه قرارگیری آنها تأیید شود. از طرف دیگر اجرای فونداسیون صفحه‌ای گروه تاسیسات را مجبور می‌کند که این فرآیندها را در درون بتن انجام دهند.
با توجه به این موارد، در مورد معایب فونداسیون صفحه‌ای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
· بالا بودن هزینه اجرای فونداسیون.
· تغییر فونداسیون در اثر فشار ناشی از انجماد یا حرکت‌های شدید زمین.
· عدم حفاظت از ساختمان در برابر سیل و حجم آب زیاد.
· جلوگیری از ترمیم شبکه‌های آبرسانی و لوله‌های گاز در صورت شکستگی.
· استفاده از حجم میلگرد و حجم بتن بالا.
· عدم انعطاف پذیری در طراحی و ساخت انواع فونداسیون بتنی
فونداسیون شبکه‌ای یا بهم پیوسته (Crawl Space Foundation)
فونداسیون شبکه ای یا به هم پیوسته یک نوع دیگر از انواع فونداسیون بتنی است که درون سازه فونداسیون به صورت یکپارچه نیست و تنها همانند یک شبکه، در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. این نوع فونداسیون در اکثر سازه‌ها و پروژه‌های معمولی استفاده می‌شود. برای سازه‌هایی که تعداد طبقات آنها بالا نیست و فشار وارده به فنداسیون کمتر است، این مدل انتخاب بهتری است. البته نباید منکر این موضوع نیز نباید شد که دارای معایبی نیز هستند. نحوه اجرای فونداسیون شبکه‌ای به صورتی است که در مطلب اجرای فونداسیون در ۷ گام به آن اشاره کردیم. در این شیوه، ابتدا الگو و اصل فونداسیون طراحی می‌شود؛ خاکبرداری زمین صورت می‌گیرد؛ بعد از چیدن آرماتور و قالب گذاری؛ فرایند بتن ریزی و اجرای فونداسیون صورت می‌گیرد.
مزایای فونداسیون شبکه‌ای
در بخش قبلی به عکس العمل و رفتار نامناسب فونداسیون صفحه‌ای در برابر حجم بالای آب و سیلاب اشاره کردیم. این مشکل در فونداسیون شبکه‌ای پوشش داده شده است و خطرات مربوط به بارش سنگین باران و افزودن سیلاب را از بین می‌برد.
اما در کل در مورد مزایای این شیوه از انواع فونداسیون بتنی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
· امکان عبور آب و مناسب بودن برای حجم آب بالا مانند سیلاب.
· مقاوم در برابر بارش‌های شدید و کاهش خطر ورود سیلاب به منزل.
· نیاز به خاکبرداری کم و سرعت بالا در اجرا.
· کمک به کاهش دمای ساختمان در فصل تابستان.
· اجرای ساده و راحت لوله‌های حیاتی مانند آب و گاز.
· تعمیر و ارتقا آسان بخش‌های زیرین ساختمان.
· امکان استفاده از فضای بین فونداسیون به عنوان فضای ذخیره سازی و انبار.
معایب فونداسیون شبکه‌ای
به همان اندازه که پیوسته نبودن فونداسیون در این شیوه مناسب است، می‌تواند مشکلاتی برای بخش‌های داخلی ساختمان نیز ایجاد کند. طبیعتاً هر چه این پیوستگی کمتر باشد، فضای داخلی و کف ساختمان در معرض شرایط محیطی مختلفی قرار می‌گیرد. بنابراین در مورد معایب این مدل از انواع فونداسیون بتنی موارد زیر قابل توجه هستند:
· نیاز به عایق سازی و نگهداری از سازه.
· امکان نفوذ رطوبت از فضای خالی باقی مانده.
· امکان ورود هوای سرد در فصل سرد سال و همچنین آفات.
· نیاز به لایه‌های فشرده برای تهویه و انعطاف پذیری کامل فضای داخلی.
فونداسیون زیر زمینی (Basement Foundation)
فونداسیون زیرزمینی یک سبک دیگر در اجرای انواع فونداسیون بتنی است که به حفاری حدود ۸ فوت نیاز دارد. با قالب گذاری و اجرای آرماتور، فرایند ساخت فونداسیون به پایان می‌رسد و می‌توان از فضای آن به عنوان یک فضای ذخیره سازی استفاده کرد. این فونداسیون به عنوان بخش اصلی ساختمان نیست و تنها می‌تواند به عنوان یک اتاق اضافی مورد استفاده قرار گیرد. نکته مهم در مورد فونداسیون زیرزمینی این است که علاوه بر استحکام، بر طراحی بخش‌های زیرین نیز تاثیرگذار است.
مزایای فونداسیون زیرزمینی
باید بپذیریم که اکثر ما از زیرزمین منزل برای نگهداری لوازم منزل و غیره مانند آبگرمکن و سیستم تأمین حرارت استفاده می‌کنیم. این قابلیت نیاز به یک فضای مجزا دارد که در مورد فونداسیون زیرزمینی به راحتی می‌توان به آن دسترسی داشت. با این وجود در مورد مزایای آن باید به موارد زیر اشاره کنیم:
· عایق کردن فضای پایینی سازه نسبت به نفوذ رطوبت؛
· ایجاد فضای مناسب برای استفاده از لوله کشی آب و گاز و همچنین سیم کشی برق؛
· ایجاد فضای مناسب برای نصب موتورخانه و سیستم گرمایشی؛
· دسترسی آسان به فضای زیر زمین و تعمیر وسایل موجود در آن.
· اضافه کردن فضای بیشتر به ساختمان و آزاد کردن فضا.
با یک خلاقیت کوچک، می‌توان زیرزمینی ایجاد شده در نتیجه این نوع از انواع فونداسیون بتنی آن را به یک کارگاه برای سرگرمی‌های خود یا حتی فضایی مانند استخر تبدیل کرد. نکته مهم در مورد این فضا این است که نسبت به سایر قسمتهای ساختمان خنک‌تر است و برای فصل گرم سال ایده‌آل است.
معایب فونداسیون زیرزمینی
اگرچه فونداسیون زیرزمینی در ایجاد فضا در طبقه‌های پایین مناسب است، اما باید این نکته را در نظر داشته باشیم که به طور مستقیم با زمین در ارتباط است و تقریباً رفتاری هم مانند فونداسیون شبکه‌ای دارد. به همین دلیل در مورد معایب آن می‌توان گفت:
· نیاز به حجم حفاری بالا و افزایش هزینه اجرای فونداسیون.
نیاز به عایق سازی فونداسیون در برابر نفوذ رطوبت و حشرات.
· نیاز به عایق سازی فونداسیون در برابر نفوذ سرما.
· نیاز به سیستم تهویه هوا برای استفاده از فضای زیر زمین.
· نیاز به سیستم روشنایی قوی.
البته شاید شما هم با توجه به تجربه و سابقه خود، انواع فونداسیون بتنی را تنها به این سه مورد محدود نکنید و موارد دیگری نیز معرفی کنید. باید توجه داشته باشید که همه فونداسیون‌ها در این سه دسته قرار می‌گیرند سیستم اجرای آنها به همین سبک است. برای تأمین بتن آماده، بلوک و تیرچه برای پروژه خود و همچنین مشاوره در فرایند اجرای ساختمان با ما در کارخانه بتن آماده پاسارگاد در تماس باشید.