ساخت و ساز یعنی قرار دادن مصالح ساختمانی تحت شرایط استاندارد و به صورت قانونی در محل خود با رعایت شرایط زمان استاندارد برای انجام هر قسمت. این تعریف به خوبی نشان می‌دهد که پروژه‌های استاندارد و قانونی باید به چه شکلی ساخته شوند و چه الزاماتی در مورد آنها وجود دارد. متاسفانه می‌بینیم که بسیاری از ساختمان‌ها به دلیل رعایت نشدن برخی موارد معمولی، در اثر آتش سوزی یا زلزله فروریخته و جان چندین نفر را می‌گیرند.
در وبلاگ کارخانه بتن آماده پاسارگاد به موارد مختلف در مورد خرید بتن و بتن ریزی اشاره کرده‌ایم و در مورد اجرای بخش‌های مختلف یک سازه مطلب داریم. لازم است به ۱۰ اشتباه خطرناک در ساخت و ساز اشاره کنیم که عدم رعایت هر کدام از آنها می‌تواند فاجعه آفرین باشد.
نداشتن اطلاع کافی از حجم بتن مورد نیاز برای ساخت و ساز
این موضوع برای پیمانکاران بسیار خطرناک است و ممکن است به خاطر مسائل مالی، در بسیاری از موارد کوتاهی کنند. باید بپذیریم که استاندارد مهندسی برای هر سازه مشخص کرده است که چه حجمی از بتن استفاده شود و یک حداقل و حداکثر برای آن تعریف شده است. اگر حجم بتن مورد نیاز برای ساخت و ساز از حداقل کمتر باشد، استحکام به سازه کمتر می‌شود و اگر از حداکثر بیشتر باشد، وزن سازه بالا رفته و احتمال سقوط آن وجود دارد.
پس همیشه سعی کنید نکات زیر را رعایت کنید:
- حجم بتن مورد نیاز برای ساخت و ساز را با توجه به استاندارد تعیین کنید؛
- هیچ وقت از بتن‌های مانده و اضافی برای سایر بخش‌های ساختمان استفاده نکنید؛
- استفاده از میلگرد اضافی و کاهش حجم بتن باعث عدم تعادل در استحکام و وزن سازه می‌شود؛
- با یک شرکت مهندسی مشورت کنید و از کارخانه بتن آماده بخواهید که حجم مورد نیاز را به شکل دقیق آماده کند.
عدم رعایت نسبت آب به سیمان در بتن
نسبت آب به سیمان در بتن بسیار مهم است و اگر به شکل استاندارد انتخاب شود، استحکام بتن به شکل استاندارد و قانونی خواهد بود. در یک مطلب به حجم آب موجود در بتن پرداختیم و نشان دادیم که برای هر نوع بتن، چه مقدار آب نیاز است. این مقدار آب باید با توجه به میزان سیمان استفاده شده در بتن تعیین شود و به شکل دقیق مشخص شود که بتن مورد نظر برای چه قسمتی استفاده می‌شود. کمک گرفتن در این مورد از کارخانه‌های بتن آماده می‌تواند مناسب باشد
برای رعایت نسبت آب به سیمان در بتن:
- سعی کنید حجم آب و سیمان را با توجه به محل استفاده بتن تعیین کنید؛
- حتماً از مهندس ناظر بخواهید که وضعیت بتن از این لحاظ را بررسی کند؛
- بطور ویژه از کارخانه بتن آماده بخواهید که به این موضوع توجه داشته باشد؛
- اگر بتن را در محل پروژه آماده می‌کنید، سعی کنید از کارگران حرفه‌ای و آشنا به قوانین کمک بگیرید.
یکسان در نظر گرفتن انواع سیمان
سیمان‌ها با یکدیگر متفاوت هستند و مواد اولیه به کار رفته در آنها نیز با یکدیگر متفاوت است. کارخانه‌ها سعی می‌کنند که سیمان را در پنج تیپ متفاوت عرضه کنند که هر کدام از این دسته برای یک نوع ساخت و ساز مناسب است. برخی از این سیمان‌ها سولفاته بوده و برای کار در بنادر و نزدیک دریا مناسب هستند و برخی نیز در برابر نمک و مقاوم بوده و از آنها در پالایشگاه‌ها یا مناطق کویری استفاده می‌شود. مطالب ما در مورد سیمان پرتلند و مواد اولیه آن به شما در این مورد کمک می‌کند، اما سعی کنید چند نکته زیر را رعایت کنید:
- نوع و تیپ سیمان را با توجه به کاربرد خود انتخاب کنید؛
- هیچ وقت یک سیمان مخصوص سد سازی برای ساختمان سازی مناسب نیست؛
- هیچ وقت به خاطر مسائل مالی نوع و تیپ سیمان خود را تغییر ندهید؛
- در انتخاب نوع سیمان با پیمانکار و شرکت تولید کننده بتن آماده هماهنگ باشید.
عدم استفاده از میلگرد در ساخت و ساز
این اشتباه توسط صاحب پروژه و پیمانکار برای کاهش بار مالی ساخت و ساز به وجود می‌آید و معمولاً نتیجه آن جز کاهش استاندارد ساختمان و تخریب آن نیست. استفاده از میلگرد و آرماتور در ساختمان با توجه به وضعیت قرارگیری و استحکام مورد نیاز ساختمان تعیین می‌شود و هیچ توجیهی در رابطه با مسائل مالی و یا میزان حجم بتن استفاده شده وجود ندارد. پس اگر یک پیمانکار یا صاحب پروژه، حجم میلگرد استاندارد را کاهش دهد، بدون شک به استحکام سازه خود لطمه میزند.
پس در این مورد انجام چند نکته زیر ضروری است:
- مشخص کردن دقیق حجم میلگرد مورد نیاز برای انجام هر بخش؛
- تعیین نوع میلگرد استفاده شده در ساخت و ساز از لحاظ قطر و وزن؛
- جلوگیری از جایگزینی میلگرد و آرماتور با بتن؛
- بررسی سازه بتنی از لحاظ حجم میلگرد استفاده شده و کاهش احتمالی آن.
استفاده نامناسب و غیراستاندارد از میلگرد
گاهی می‌بینیم که پیمانکار و صاحب پروژه از میلگرد به اندازه کافی استفاده کرده‌اند و در تمامی بخش سازه شاهد استفاده از میلگرد به صورت استاندارد هستیم. در اینجا ممکن است یک اشتباه بزرگ دیگر رخ دهد که آن استفاده نامناسب و غیر استاندارد از میلگرد است. آرماتوربندی و چیدن میلگردها در قالب آن دارای استاندارد خاص خود است و هیچ کسی نمی‌تواند این استانداردها را تغییر دهد. در واقع تغییر استاندارد چینش میلگردها در داخل آرماتور به طور مستقیم با کاهش استحکام سازه در ارتباط است.
اینجاست که چند نکته زیر اهمیت پیدا می‌کند و باید رعایت شوند:
- استفاده از یک گروه با سابقه و حرفه‌ای برای آرماتور بندی؛
- نظارت مهندس سازه بر نحوه آرماتور بندی و چینش میلگردها؛
- بررسی وضعیت قرارگیری آرماتور در محل ساخت و ساز و جلوگیری از تغییر آنها؛
- بررسی نحوه قرارگیری قالب بتن ریزی برای ایجاد تقارن در فرایند بتن ریزی در اطراف آرماتور.
عدم رعایت نکات استاندارد بتن ریزی
در مطالب قبل به نحوه انجام بتن ریزی مناسب و استاندارد پرداختیم و نشان دادیم که در جریان آن باید چه شرایطی فراهم شود. هرگونه کوتاهی در فرآیند بتن ریزی و یا عدم توجه به شرایط محیطی و جانبی در این فرآیند، باعث کاهش استاندارد ساخت و ساز می‌شود. این اشتباه معمولاً در اثر کوتاهی نظارت مهندس سازه یا پیمانکار به وجود می‌آید و مسئولیت آن متوجه این افراد است. به همین دلیل از آنها خواسته می‌شود که هنگام بتن ریزی به طور کامل در محل کار حضور داشته باشند و خود به عنوان ناظر شرایط کار را بسنجند.
برای جلوگیری از این اشتباه، توجه به نکات زیر اهمیت دارد:
- بررسی وضعیت بتن ریزی از لحاظ استاندارد و از لحاظ ارتفاع؛
- جلوگیری از استفاده از وسایل و تجهیزات غیر استاندارد برای انتقال بتن؛
- توجه به شرایط آب و هوایی برای تأثیر بر فرآیند بتن ریزی و زمان بتن ریز؛
- استفاده مناسب از ویبراتور برای از بین بردن حباب هوای موجود در بدنه بتن.
برداشتن قالب بتن ریزی قبل از استحکام آن
برای سفت شدن بتن و انجام واکنش هیدراتاسیون، زمان مشخص و استاندارد مورد نیاز است که ممکن است بین ۴۸ ساعت تا یک هفته متغیر باشد. این زمان بندی به حجم بتن و فرآیند ساخت و ساز بستگی دارد و این مهندس ناظر است که باید زمان دقیق آن را مشخص کند. اما متاسفانه برخی از پیمانکاران و صاحب پروژه‌ها به دلیل عجله یا هر عامل دیگری، زودتر از موعد مشخص اقدام به برداشتن قالب بتن ریزی می‌کنند که به طور مستقیم به ساختار و استحکام بتن لطمه میزند.
برای جلوگیری از چنین اشتباهی، انجام چند مورد زیر می‌تواند مناسب باشد:
- تعیین زمان مشخص برای برداشتن قالب بتن ریزی و انتقال آن به پیمانکار؛
- وشتن یک برگه یا یک یادداشت و چسباندن آن بر روی قالب‌ها به منظور جلوگیری از جدا کردن آنها؛
- مشاوره با مهندس در مورد برداشتن قالب‌ها و نظارت آنها بر نحوه انجام کار؛
- کسب اطمینان از استحکام کامل سازه و تأیید برداشتن آن توسط مهندس.
عدم توجه به شرایط آب و هوا قبل از ساخت و ساز
این موضوع بیشتر تحت کنترل پیمانکار سازه قرار دارد و تا حدودی مهندس نیز می‌تواند در آن نقش داشته باشد. شرایط آب و هوایی گرم تابستانی و سرد زمستانی بر فرایند ساخت و ساز تاثیرگذار است و می‌تواند کیفیت بتن را به طور مستقیم تحت تأثیر قرار دهد. این تاثیرگذاری باعث کاهش کیفیت بتن شده و به مرور زمان استحکام سازه را کاهش می‌دهد. اگر پیمانکار برای شرایط آب و هوایی مختلف پیش بینی لازم را نکرده باشد، بدون شک به روند ساخت و ساز پروژه نصب وارد شده و ممکن است تبعات جبران ناپذیری برای آن داشته باشد.
به منظور جلوگیری از مشکلات احتمالی شرایط آب و هوایی:
- لازم است که از قبل پیش بینی‌های لازم برای آب و هوایی سرد و گرم دیده شده و نسبت به آنها عکس العمل انجام شود؛
- سفارش خرید بتن آماده با توجه به شرایط آب و هوایی انجام گیرد؛
- در فصل بهار و فصل زمستان شرایط آب و هوایی کمتر قابل پیش بینی بوده و باید تمهیدات لازم دیده شود؛
- در فصل تابستان ساخت و ساز به ساعت‌های انتهایی روز و شب اختصاص یابد تا تأثیر گرما کمتر شود؛
- فرآیند آبرسانی به بتن با شرایط مناسب و استاندارد انجام گیرد.
راهنمای ما در مورد بتن ریزی در هوای گرم می‌تواند به شما در این زمینه کمک کند.
انتخاب کارخانه بتن آماده در فاصله نامناسب
شاید بسیاری از ما به عنوان پیمانکار دوستانی داشته باشیم که در زمینه تولید بتن آماده فعالیت دارند و مایل باشیم که از محصولات آنها استفاده کنیم. اما گاهی بعد مسافت اجازه چنین کاری را به ما نمی‌دهد و بدون شک این موضوع به کیفیت بتن لطمه می زند. متاسفانه برخی از پیمانکاران بدون توجه به این موضوع، ترجیحاً به سراغ همان کارخانه بتن آماده می‌روند و از تأثیر زمان تحویل بتن و همچنین مدت زمان ماندن بتن در داخل بونکر چشم‌پوشی می‌کند. این اشتباه در ساخت و ساز می‌تواند بسیار خطرناک و مهلک باشند و راهکارهای زیر به آن کمک می‌کند:
- انتخاب کارخانه بتن آماده در نزدیک‌ترین مسافت؛
- بررسی تجهیزات انتقال بتن از محل کارخانه به محل ساخت و ساز؛
- اطمینان از وجود تجهیزات کنترل کیفیت بتن در کارخانه؛
- هماهنگی لازم بین کارخانه و پیمانکار به منظور استفاده سریع و لحظه‌ای از بتن؛
- فراهم آوردن امکان لغو سفارش خرید بتن آماده در صورت شرایط آب و هوایی نامناسب.
تلاش برای انجام کار به صورت انفرادی
یکی دیگر از اشتباهات خطرناکی که به موارد فنی ربطی نداشته اما می‌تواند به اندازه آنها برای ساخت و ساز خطرناک باشد، اصرار به انجام کارها به صورت انفرادی است. در این مورد برخی از اشخاص هستند که نهایت تلاش خود را به کار می‌گیرند تا پروژه را بدون دخالت کسی انجام داده و از این طریق هزینه کلی خود را کاهش دهند. این مسئله در ساخت و ساز بسیار جدی است و می‌تواند تبعات جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد. یک پیمانکار به هر اندازه که در کار خود حرفه‌ای باشد، به یک مهندس سازه، کارخانه بتن آماده، کارخانه تولید مصالح ساختمانی و چندین کارگر معمولی و حرفه‌ای نیاز خواهد داشت.
پس باید راهکارهای زیر را در نظر داشته باشد:
- به اندازه کافی کارگر معمولی و کارگر ماهر برای انجام کارهای ساده داشته باشد؛
- از وجود یک یا چند مهندس ناظر برای نظارت بر نحوه انجام کار استفاده کند؛
- با چند کارخانه برای تولید بتن آماده و تولید مصالح ساختمانی مانند بلوک و تیرچه و سیمان در ارتباط باشد؛
- از کمک و پشتیبانی افراد دیگر ترسی نداشته و در شرایط لازم از آنها کمک بگیرد.
این ده اشتباه می‌تواند توسط هر فردی در هر نقشی رخ دهد و فرایند ساخت و ساز را با خطر مواجه کند. پس شما نیز سعی کنید به این موارد توجه داشته باشید و نهایت تلاش خود را به کار گیرید که پروژه شما به صورت استاندارد و قانونی انجام گیرد. اگر به مشاوره نیاز دارید، با کارشناسان بتن آماده پاسارگاد در تماس باشید.
