بتن مگر یک نوع بتن ویژه و خاص در ساختمان و پروژه‌های بزرگ است که میتواند نقشی حیاتی و مهم داشته باشد. این در حالی است که هنوز بسیاری از افراد نسبت به این نوع بتن و کارایی آن اطلاعات کافی ندارند و روش استفاده از آن را به‌درستی نمی‌شناسند. بتن مگر برای پوشش دادن لایه‌های ناهموار و همچنین ایجاد یک فونداسیون مناسب بر روی زمین بسیار حیاتی است و اگر به شکل مناسبی از آن استفاده شود می‌توان اطمینان داشت که مانع از تأثیر زمین بر روی بتن اصلی سازه می شود. در مورد استفاده از این بتن نکات متعددی وجود دارند که اجرای هر کدام از این نکات به کیفیت بهتر آن کمک می کند.
همانطور که در بسیاری از منابع ذکر شده است، بتن مگر به عنوان یک لایه پوششی و نازک استفاده می شود که علاوه بر نقش تسطیح کنندگی، از خروج آب سیمان و تماس مستقیم بتن با سطح زمین جلوگیری می کند. به همین دلیل وجود این نوع بتن در برخی از سازه ها و در شرایط خاص جغرافیایی حیاتی و مهم است. اما، چه این نوع بتن را تا این حد مهم کرده است؟ آیا دلایل مهمی برای استفاده از آن وجود دارد؟ آیا استفاده از بتن مگر در ساخت یک سازه به اندازه یک بتن معمولی اهمیت دارد؟
برای پاسخ به این سوالات و همچنین سوالات مطرح شده در مورد خصوصیات بتن مگر، در این مطلب به معرفی آن خواهیم پرداخت و دلایل استفاده از آن را به همراه شیوه های ساخت آن شرح خواهیم داد. پس تا انتها با ما همراه باشید!
بتن مگر چیست؟
بتن مگر (Lean Conceret) یا بتن لاغر و یا حتی بتن پوششی یک نوع بتن نازک و با محتویات سیمان پایین است که به عنوان یک لایه پوششی در قسمت زیرین سازه به کار گرفته می شود. استفاده از این نوع بتن با اهداف خاصی صورت می گیرد و با توجه به محل استفاده از آن میتواند یکی از این نقش ها را ایفا کند. بتن مگر از لحاظ محتویات سیمان نسبت به سایر بتن های موجود در بازار، کیفیت پایین تری دارد و در واقع از آن استحکام چندانی انتظار نمی رود. سیمان استفاده شده در این بتن در حدود ۱۵۰ کیلوگرم در هر متر مکعب است که نسبت به سایر بتن ها کمتر است.
بتن مگر به طور معمول در حدود ۵ الی ۱۰ سانتیمتر ضخامت دارند و بیشتر از آن توجیه چندانی ندارند. در واقع باید اعتراف کرد که در مورد این بتن نیازی به استحکام و یا جلوگیری از تنش های احتمالی نیست و بیشتر به عنوان یک لایه پوششی در محافظت از سازه و جلوگیری از خروج آب سیمان از آن استفاده می شود.
دلیل استفاده از بتن مگر چیست؟
همانطور که عنوان شد، بتن مگر بیشتر به عنوان یک لایه پوششی مورد استفاده قرار می گیرد و میتواند نقش های متفاوتی برعهده داشته باشد. در برخی از سازه ها، که زمین آنها سست تر بوده و احتمال جذب آب بتن توسط زمین وجود دارد، این لایه نازک مانع از خروج آب سیمان شده و نقش نوعی عایق را برعهده دارد. اما در برخی دیگر از سازه ها، فونداسیون ساختمان بر روی یک زمین نامسطح ایجاد می شود و به نوعی لایه تسطیح کننده نیاز دارد. در این سازه ها بتن مگر به عنوان تسطیح کننده به کار گرفته می شود و زمین زیرین فونداسیون به شکل مناسبی آماده می‌شود.
اما، کاربرد بتن مگر تنها به این دو مورد محدود نمی‌شود و کاربردهای بسیاری را می توان برای آن متصور بود. یکی دیگر از کاربردهای مهم و اصلی استفاده از این نوع بتن، نقش آن در پروژه‌های سنگین و بزرگ مانند جاده سازی است. امروزه برای بالا بردن استحکام جاده‌ها و مقاومت آنها در برابر تنش های مختلف، سعی می شود که لایه‌های زیرین آن از استحکام بالایی برخوردار باشد. در این پروژه ها نیز از بتن مگر استفاده می شود و آخرین لایه ارتباطی بین زمین و جاده توسط بتن پوشش داده می‌شود.
روش تولید بتن مگر
همانطور که در قسمت اول توضیح داده شود، بتن مگر به دلیل استفاده کم از سیمان و خصوصیات استحکامی پایین آن، به عنوان بتن لاغر نیز شناخته می شود. به همین دلیل از روی این مفاهیم می‌توان روش تولید بتن را فهمید. در واقع بتن مگر همانند بیشتر به بتن ها از ترکیب آب، سیمان و ماسه سنگ تشکیل شده است. اما تفاوت اصلی این بتن با سایر بتن های رایج استفاده شده در ساختمانها، به میزان سیمان به کار رفته در آن بر می گردد.
در تولید بتن مگر به ازای هر یک متر مکعب حدود ۱۵۰ کیلوگرم سیمان استفاده می شود که مقدار نسبتا کمی محسوب می شود. در ضمن در فرآیند ساخت آن سعی می شود که بهترین تولیدی و بیشترین تراکم را داشته باشد و نفوذ پذیری آن به حداقل برسد؛ زیرا این نوع بتن علاوه بر نقش پوششی، مانع از نفوذ آب سیمان به لایه‌های زیرین شده و کیفیت بتن را در حالت اولیه حفظ می کند.
مزایای استفاده از بتن مگر
- ممانعت از خروج آب سیمان از بتن فونداسیون؛
- ممانعت از خروج آب بتن و افت کیفی آن؛
- آماده سازی بستر مورد نیاز برای بتن ریزی فونداسیون؛
- ایجاد استحکام لازم در سازه هایی که بر روی زمین های نامناسب ساخته می شوند؛
- پاکسازی ساختمان به شکل مناسب؛
- جلوگیری از ورود موریانه ها و سایر حیوانات موذی به بخش فونداسیون؛
- ممانعت از ورود مواد آلاینده به قسمت بتن ریزی؛
- عدم نیاز به استفاده از لایه‌های عایق؛
- عدم نیاز به استفاده از پوشش های پلاستیکی؛
- حفظ رطوبت محیط و فراهم آوردن زمان کافی برای انجام فرایند هیدراتاسیون و سفت شدن بتن در حالت عادی.
در واقع اجرای مناسب و استفاده صحیح از بتن مگر باعث می شود که بتن ریزی فونداسیون در حالت استاندارد انجام شود و حتی اگر در محل ساخت و ساز تنش های مختلفی برای فونداسیون ایجاد شود، این لایه بتنی مانع از تأثیر بالای آنها شده و به نوعی آن را دفع میکند.
نکاتی در مورد استفاده از بتن مگر
- حفظ رطوبت قسمت زیرین بتن: استفاده از بتن مگر مستلزم رعایت چند نکته مهم است و اگر این نکات به شکل مناسبی رعایت شود می توان امیدوار بود که لایه بتن مگر نقش خود را به خوبی ایفا می کند. یکی از این نکات مرطوب کردن سطح زیرین بتن است که باعث می‌شود فرایند هیدراتاسیون با روند عادی خود و به شکل مناسبی انجام شود.
- تراکم بالا و جلوگیری از نفوذ آب: نقش اصلی بتن مگر جلوگیری از خروج آب و سیمان از بتن فونداسیون است. به همین دلیل شرکت های تولیدکننده بتن تلاش می کنند که بتن را با تراکم بسیار بالا تولید کنند. این تراکم بالا باعث می‌شود که امکان خروج آب سیمان از بتن فنداسیون وجود نداشته باشد و از طرف مقابل نیز مواد آلاینده نمی‌تواند به فونداسیون آسیبی برسانند.
- حفظ رطوبت سطحی بتن تا پایان فرآیند هیدراتاسیون: به دلیل ساختار و ترکیب منحصر به فرد در بتن مگر ، ضروری است که بتن مورد نظر حدود ۱۰ ساعت اولیه به صورت مرطوب نگه داشته شود و شرایطی فراهم شود که عملیات سفت شدن بتن و فرآیند هیدراتاسیون به شکل مناسب و کاملی انجام شود.
- فراهم آوردن بستر لازم: فراموش نکنیم که اگر چه نقش بتن مگر به تسطیح کردن و تمیز کردن لایه‌های زیرین برمیگردد، اما اگر از زمین و لایه‌های زیر همین بتن نیز به شکل مناسبی آماده نشود، کارایی آن را تحت تأثیر قرار می دهد. به همین دلیل سعی کنید که طرح فونداسیون به شکل مناسبی آماده شده و میزان بتن استفاده شده نیز به حداقل برسد.
بتن مگر در فرآیندهای استحکام و تولید ساختار به کار گرفته نمی‌شود، اما نقش آن میتواند بسیار حیاتی بود و تأثیر مستقیمی بر پایداری یک سازه و اجرای سریعتر آن داشته باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این بتن به وب سایت کارخانه بتن آماده پاسارگاد مراجعه کنید و برای سفارش بتن آماده با ما در تماس باشید.