نخستین گام برای بتن سازی تعیین نسبت های اختلاط مصالح تشکیل دهنده بتن با یکدیگر و به عبارت دیگر تعیین فرمول کارگاهی بتن تازه است.
در این مقاله “بتن پاسارگاد” نحوه تهیه بتن تازه ارائه شده است.
بتن ، از خمیر سیمان به عنوان چسباننده به همراه مصالح سنگی به عنوان استخوان بندی تسکیل می شود .
عواملی موثر بر فرمول کارگاهی برای تهیه بتن تازه عبارتند از :
مشخصات سنگدانه ها از قبیل دانه بندی و وزن مخصوص و شکل و بافت سطحی دانه ها ، نوع سیمان و نرمی آن ، مشخصات شیمیایی آب ، وجود و میزان مواد افزودنی در بتن ، وسایل حمل و جا دادن و متراکم کردن بتن ، چگونگی آرماتوربندی ، ویژگی های مورد انتظار از بتن تازه و بتن سخت شده و در آخر شرایط آب و هوایی و محیطی محل ساخت بتن و محل قرارگیری عنصر بتنی مورد نظر .
برای اطلاع بیشتر در زمینه بتن تازه و ویژگی های آن میتوانید به مقاله بررسی ویژگی های بتن تازه مراجعه کنید.
روش تعیین فرمول کارگاهی بتن تازه :
برای تعیین نسبت های اختلاط روش های زیادی وجود دارد . استانداردهای هر کشوری روش خاصی را مورد استفاده قرار می دهند که این روش ها در اصول ، شباهت زیادی به یکدیگر دارند .
برای تعیین نسبت های اختلاط به صورت وزنی ، گام به گام به شرح زیر است :
گام اول : انتخاب میزان کارایی بتن
گام دوم : مشخص کردن مقدار آب اختلاط بتن
گام سوم : تعیین نسبت آب به سیمان
گام چهارم : تعیین مقدار سیمان
گام پنجم : تعیین وزن شن
گام ششم : تعیین وزن مخصوص بتن تازه
گام هفتم : تعیین وزن ماسه
گام هشتم : اصلاح وزن شن و ماسه در صورت متفاوت بودن رطوبت سنگدانه ها با رطوبت اشباع شده با سطح خشک .
با توجه به مراحل و گام های ذکر شده ، ملاحظه می شود که برای طرح یک مخلوط بتنی ، باید اطلاعات زیر از طریق مشاهدات محلی و آزمایش های آزمایشگاهی ، فراهم گردند :
- شرایط محیطی قرارگیری عضو بتنی شامل مواد شیمیایی مجاور عضو و شرایط آب و هوایی و ……
- مقاومت طراحی یا مقاومت مشخصه بتن
- مشخصات عضو بتنی از قبیل عملکرد ، ابعاد ، چگونگی آرماتوربندی ، پوشش بتن روی میلگرد و ….
- نوع مصالح :
- نوع سیمان
- نوع شن
- نوع ماسه
وزن کردن ، پیمانه کردن و اختلاط :
برای پیمانه کردن مصالح می توان از وسایل مختلف از قپان های دستی تا توزین کننده های الکترونیکی بهره گیری نمود .
در صورتیکه حجم بتن لازم کم باشد ، می توان از بتونیرهای کوچک مکانیکی با ظرفیت حدود 200 لیتر استفاده کرد . در این گونه موارد معمولاً نسبت اختلاط حجمی می باشد . مصالح در یک محل جمع آوری شده و در همان جا با هم در مخلوط کن ریخته می شود .
برای حجم های متوسط بتن ، از بتونیرهای 500 تا 1000 لیتری استفاده می شود . برداشت از دپو صورت گرفته و عمل اختلاط انجام می شود .
بتن ریزی در حجم های زیاد به مخلوط کن های بزرگ با ظرفیت حتی تا 10000 لیتر نیاز دارد . نسبت اختلاط در این گونه موارد به دلیل نیاز به دقت زیاد معمولاً وزنی بوده و توزین با دستگاه های خودکار و نیمه خودکار انجام می شود . پس از انجام توزین ، مصالح درون جام بتونیر ریخته می شوند . این عمل توسط دراگ لاین یا لودر یا تسمه نقاله انجام می گیرد .
زمان اختلاط برای دستیابی به یکنواختی لازم در بتن از اهمیت زیادی برخوردار است . معمولاً شرکت سازنده مخلوط کن خود زمان لازم را بیان می کند .
انواع مخلوط کن ها :
- مخلوط کن با جام دوار
- مخلوط کن های با جام ثابت
- کامیون های مخلوط کن
اختلاط مجدد بتن تازه :
بتن تازه ای که در جام مخلوط کن در حال به هم خوردن باشد ، حتی قبل از گیرش اولیه سیمان ، تمایل به سفت شدن دارد . این بتن تازه ممکن است برای ریخته شدن و سایر کارها ، کارآیی لازم را نداشته باشد و لازم شود که جهت تامین کارآیی ، مجدداً مخلوط شود . برای اختلاط مجدد ، افزودن آب باید تحت نظارت دقیق باشد و در شرایط زیر افزودن آب برای اختلاط مجدد ، مانعی ندارد :
- نسبت آب به سیمان از حداکثر مجاز بیشتر نشود .
- مقدار اسلامپ از حداکثر مجاز بیشتر نشود .
- مقدار اختلاط یا دورهای جام مخلوط کن از حداکثر مجاز بیشتر نشود .
- بتن حداقل به مدت نصف حداقل زمان لازم برای اختلاط و یا به اندازه نصف تعداد دورهای جام دوباره مخلوط شود .
اختلاط دستی بتن :
برای کارهای کم اهمیت و حجم بسیار کم بتن ، می توان مصالح را توسط دست مخلوط نمود . این امر نباید باعث عدم رعایت ضوابط فنی گردد. برای این کار نخست باید کف تمیز و عاری از هر گونه آلودگی فراهم آید . سپس شن و ماسه و سیمان به مقدار تعیین شده از قبل ، روی کف مزبور ریخته شده و به صورت خشک مخلوط می شوند . سپس در حالی که عمل اختلاط ادامه می یابد ، آب را با آب پاش به مقدار لازم روی مصالح خشک ریخته می شود .