خاکبرداری به انگلیسی با EARTH EXCAVATION شناخته می‌شود و شامل برداشتن بخشی از خاک برای ساخت و ساز است. در این فرآیند بخشی از یک قسمت زمین بنا به دلایل متعددی برداشته می‌شود و تغییراتی در ساختار آن به وجود می‌آید. معمولاً، خاک برداری در پروژه‌های بزرگ بیشتر دیده می‌شود و تلاش مهندسین بر این است که ساختار زمین را به شکلی تغییر دهند که در برابر تغییرات محیطی و یا عوامل محیطی مقاومت بالایی داشته باشد. به عنوان مثال، هدف از خاکبرداری یک منطقه ممکن است:
- جلوگیری از نفوذ رطوبت به بخش‌های زیرین؛
- مقاوم سازی ساختمان در برابر شرایط بد محیطی؛
- نصب سیستم‌های ضد زلزله مانند بلبرینگ و سیستم‌های پیشرفته؛
- ایجاد طبقه‌های منفی در پروژه‌های بسیار بزرگ؛
- ایجاد انباری و پارکینگ در اداره‌ها و سازمان‌ها؛
- ایجاد یک سکوی بتنی برای بالا بردن مقاومت پروژه باشد.
بنابراین، در این مطلب به صورت تخصصی به استفاده از خاک برداری در پروژه‌های مختلف نمی‌پردازیم و تنها سعی می‌کنیم که اطلاعات عمومی مربوط به خود همین پروژه را بیاوریم و اصول اجرای آن را در انتها معرفی کنیم.
خاکبرداری چیست؟
خاکبرداری از یک واژه انگلیسی تحت عنوان EARTH EXCAVATION برگرفته شده است که نشان دهنده برداشتن بخشی از زمین و تغییر ساختار آن است. بنابراین، احتمالاً با مدل‌های مختلفی از آن مواجه هستیم که استفاده از هر کدام از این مدل‌ها به محل خاک برداری و شرایط اطراف و آن بستگی دارد. به عنوان مثال:
- ممکن است این فرایند در حوزه شهری انجام شود و باید تمهیداتی برای جلوگیری از ریزش ساختمان‌های کناری در نظر گرفته شود؛
- ممکن است این فرایند در مناطق جنگلی انجام شود و باید وضعیت درختان و ریشه‌های آنها بررسی شود؛
- ممکن است این فرایند در مناطق ساحلی انجام شود و لازم است که وضعیت استحکام زمین بررسی شود؛
- در نهایت ممکن است این فرایند در زمین معمولی صورت گیرد که این مورد نیز تمهیدات خاص خود را دارد.
قیمت خاکبرداری
قیمت خاکبرداری یکی از بالاترین آمار در جستجوهای اینترنتی را به خود اختصاص داده است و این موضوع نشان دهنده اهمیت آن برای کاربران است. این موضوع به این دلیل است که اکثر کاربران و پیمانکاران در ابتدای راه اندازی پروژه ساخت و ساز خود، یک ردیف بودجه در نظر می‌گیرند و سعی می‌کنند که مراحل انجام کار را با این بودجه هماهنگ کنند. به همین دلیل برای آنها به دست آوردن لیست قیمت خاکبرداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به نوعی به آنها کمک می‌کند که گام‌های بعدی را با اطمینان بیشتری بردارد.
می‌بینیم که در اکثر شرکت‌ها و وب سایت‌ها، معیار قیمت خاکبرداری متر مکعب است و معیار سنجش آنها، متر مکعب خاک برداشته شده است. مثلاً کارشناس شرکت پیمانکار طول و عرض و همچنین عمق خاک برداری را مشخص می‌کند و آن را در قالب مترمربع به صاحب پروژه گزارش می‌کند. در نهایت این قیمت در قالب یک لیست به صاحب پروژه داده می‌شود و آنها تصمیم می‌گیرند که انجام آن به چه شرکتی و تحت چه وضعیتی واگذار شود.
مراحل خاکبرداری ساختمان
مراحل خاکبرداری ساختمان به محل قرارگیری پروژه بستگی دارد و ممکن است در برخی فضاها، یک یا چند مرحله به آن اضافه یا از آن کم شود. معمولاً در حالتی که، این فرایند در زمینهای شهری و در کنار ساختمان‌ها انجام گیرد، دردسر آن بیشتر بوده و باید مراحل اضافی بیشتری انجام گیرد. اما در مورد زمین های بیابانی، این دردسرها کمتر است. به طور کلی، مراحل خاکبرداری یک ساختمان را می‌توانیم به شکل زیر نشان دهیم:
- بررسی مطالعاتی وضعیت زمین و ساختمان‌های کنار آن؛
- در مناطق شهری، بررسی ساختمان‌های کناری از لحاظ استحکام و اطمینان از پایداری آنها؛
- اندازه گیری زمین و حجم خاک برداری و ارائه یک دستور کار برای اجرای آن؛
- بررسی وضعیت قیمت خاکبرداری به متر مکعب و ارائه آن به صورت یک لیست قیمت؛
- شروع خاک برداری سطحی و تعیین محدوده‌ی آن برای انجام کار نهایی؛
- انجام خاک برداری و انتقال خاک؛
- نصب سیستم‌های حمایتی مانند دال چوبی یا فلزی برای ساختمان‌های کناری در مناطق شهری؛
اصول خاکبرداری
همانطور که عنوان شد، اصول خاکبرداری در مناطق شهری و در مناطق آزاد متفاوت است. به همین دلیل، ما نیز تلاش کرده‌ایم که این اصول را در قالب نکاتی کلی معرفی کنیم تا افراد حرفه‌ای و پیمانکاران نیز بتوانند معیار مشخصی برای اطلاع از وضعیت کمی و کیفی کار داشته باشند. سعی کنید که در اجرای خاکبرداری مراحل زیر را دنبال کنید:
- قبل از شروع عملیات حفاری و خاک برداری، از منطقه ساخت و ساز عکس بگیرید و مطمئن شوید که از جهات مختلف آن عکسبرداری کرده‌اید و این عکس برداری را در طول ساخت و ساز نیز ادامه دهید،
- از منابع و سازمانهای محلی در مورد تعیین ارتفاع سطح آب در مناطق ساحلی گزارش بگیرید و مشخص کنید که آیا با شرایط نامناسب مواجه می‌شوید یا خیر. اگر پاسخ مثبت بود باید از سیستم‌های دفع مواد نامناسب کمک بگیرید.
- قبل از آغاز حفاری، نقشه انجام کار را بررسی کنید و محدوده آن را تعیین کنید.
- بر روی زمینه‌های کناری و همچنین پروژه‌های قبلی انجام گرفته در این حوزه مطالعه کنید و سعی کنید که دیدگاه قبلی مناسبی نسبت به آن داشته باشید.
- بررسی کنید که سیستم‌های دفع فاضلاب شهری یا سنتی در این منطقه وجود نداشته باشد.
- محل حفاظت مورد نیاز برای تخلیه‌های بهداشتی و طوفان، کابل‌های برق، کابل‌های ارتباطی و خطوط گازی که به وسیله تجهیزات سنگین زمین متحمل خسارت می‌شوند بررسی کنید.
- استفاده از مصالح استاندارد و رضایت بخش در خاکبرداری را تضمین کنید.
- شرایط رطوبت محیطی پروژه را قبل از انجام بررسی کنید.
- اصرار داشته باشید که فرآیند خاکبرداری به صورت متوالی انجام گیرد.
- مطمئن شوید که پروژه حمل خاک و جابه جایی آن همزمان انجام می‌گیرد.
- مطمئن شوید که فاضلاب‌های زهکشی به صورت جریان و آزاد خارج می‌شوند.
- از انجام آزمون‌های مختلف مورد نیاز برای استانداردهای مورد نیاز خاکبرداری پس از تکمیل آن مطمئن شوید.
- برای بازرسی ادارات مختلف مانند سازمانهای شهرداری و استاندارد آماده باشید و سعی کنید که کار خود را در قالب تعریف شده و استاندارد انجام دهید تا از دردسرهای بعدی در امان باشید.
- پس از برداشتن کامل خاک، حوزه‌های پروژه خود را به طور کامل مشخص کنید و تمامی قسمت‌های آن را با توجه به نقشه مشخص کنید.
- حتماً در صورت نیاز از سیستم‌های حمایتی مانند دال فلزی یا چوبی برای ساختمان‌های کناری استفاده کنید تا از بروز حوادث احتمالی جلوگیری کنید.
- در نهایت وضعیت خروج آب از محل حفاری رو بررسی کنید و مطمئن باشید که از لحاظ انطباق با الزامات ایمنی در سطح استاندارد قرار دارید.
در انتها، ذکر این نکته خالی از لطف نیست که در انتخاب شرکت پیمانکاری باید توجه ویژه‌ای به محل شرکت داشته باشید. به عنوان مثال، اگر شما در یک شهرستان هستید نباید به سراغ یک شرکت خاکبرداری تهران بروید. توصیه ما در این مورد این است که ترجیحاً شرکت‌های نزدیک به خود را انتخاب کنید. کارخانه بتن آماده پاسارگاد این آمادگی را دارد که کلیه نیازهای ساخت و ساز شما از لحاظ تأمین بتن آماده، انواع بلوک‌های سیمانی و گروت ساختمانی را برآورده سازد.