یکی از مهم ترین عملیات ها در ساخت و ساز، عملیات بتن ریزی است. با توجه به اهمیت بتن ریزی باید کلیه شرایط برای اجرای این عملیات به بهترین شکل ممکن مورد توجه قرار بگیرد.
یکی از این شرایط، آب و هوا و شرایط محیطی است. بتن ریزی در هوای گرم شرایط مخصوص به خود را دارد. هوای گرم در کیفیت بتن تازه یا سخت شده اثر می گذارد و سبب بروز خواص نامطلوب در بتن می شود و چنانچه تمهیدات خاص در بتن ریزی در هوای گرم اعمال نشود، کیفیت مورد نظر بتن حاصل نمی شود. به طور کلی اگر دمای بتن بیشتر از 32 درجه سانتی گراد باشد، شرایط بتن ریزی در هوای گرم محسوب می شود. در چنین مواردی بهتر است به جای ساخت بتن و بتن ریزی در اواسط روز، در اوایل صبح یا شب هنگام، بتن ریزی انجام شود.
آثار نامطلوب بتن ریزی در هوای گرم بر بتن تازه (خمیری)
- افزایش سرعت افت اسلامپ که در نتیجه تمایل به افزودن آب به مخلوط در کارگاه نیز افزایش می یابد.
- افزایش سرعت گیرش بتن که مشکلاتی مثل انتقال، پرداخت و عمل آوری بتن پیش می آید.
- احتمال ترک خوردگی پلاستیک افزایش می یابد.
- کنترل حباب هوای ایجاد شده (توسط مواد حباب زا) در بتن تازه مشکل می شود.
آثار نامطلوب بتن ریزی در هوای گرم بر بتن در حالت سخت شده
- افزایش مقدار آب مخلوط بتن سبب کاهش مقاومت بتن می شود.
- افزایش دمای بتن باعث کاهش مقاومت دراز مدت بتن می شود.
- احتمال ترک خوردگی ناشی از جمع شدگی (از نوع خشک شدگی) افزایش می یابد.
- به دلیل افزایش نسبت آب به سیمان (به دلیل تمایل افزودن آب مخلوط ) دوام بتن کاهش می یابد.
- نفوذ پذیری بتن به دلیل رشد سریع بلور های حاصل افزایش می یابد.
- کاهش پیوستگی بین بتن و میلگرد به وجود می آید.
- احتمال خوردگی میلگرد های بتندر شرایط خورنده (به ویژه در سواحل جنوبی کشور) افزایش می یابد.
جمع شدگی خمیری
یکی از مهمترین آثار نامطلوب بتن ریزی در هوای گرم، احتمال ترک خوردگی ناشی از جمع شدگی خمیری است. این نوع ترک ها به علت تبخیر سریع آب بتن رخ می دهد. به عبارت دیگر، چنانچه مقدار تبخیر بیشتر از مقدار آب آوری باشد، سبب ترک خوردگی می شود. کاهش دمای بتن در هنگام بتن ریزی تا مرحله گیرش و کاهش شدت تبخیر می تواند از ایجاد خسارات مختلف جلوگیری نماید.
تمهیدات مناسب برای بتن ریزی در هوای گرم
تمهیداتی که برای بتن ریزی در هوای گرم در مورد مصالح مصرفی باید به کار گرفته شود، شامل موارد زیر است:
- با نگه داشتن سنگ دانه ها در زیر سایبان یا پوشاندن آنها با برزنت در برابر تابش مستقیم آفتاب، از گرم شدن سنگ دانه جلوگیری شود.
- تا حد امکان آب اختلاط باید در مخزن هایی واقع در زیر زمین نگهداری شود.
- نباید از سیمان داغ استفاده شود.
- چنانچه از فوق روان کننده استفاده می شود، بایستی این ماده خاصیت زودگیر کننده نداشته باشد.
- از مصرف سیمان با خاصیت زودگیری خودداری شود. برای مثال، سیمان های بسیار ریز (با سطح ویژه زیاد) خاصیت زودگیری دارند.
ساخت بتن
در هنگام ساخت بتن برای بتن ریزی در هوای گرم، موارد زیر به ساخت بتن با دمای کم کمک می کنند.
- در هوای گرم و خشک یا نیمه مرطوب، آب پاشی متناوب بر روی توده سنگ دانه ها موثراست، زیرا تبخیر آب از سطح ذرات به خنک شدن سنگ دانه ها کمک می کند.
- آسان ترین روش کاهش دمای بتن، استفاده از آب سرد در ساخت بتن است.از طرف دیگر، دمای ویژه آب 4 الی ۵ برابر سیمان و سنگ دانه است.
- استفاده از یخ به عنوان جایگزین قسمتی از آب اختلاط (یا تمام آب اختلاط) در کاهش دمای بتن بسیار موثر است.
کنترل دمای بتن پس از بتن ریزی در هوای گرم
کنترل دمای بتن پس از بتن ریزی در هوای گرم از دو جنبه حایز اهمیت است. کاهش دمای بتن در کاهش مقدار تبخیر و جلوگیری از ترک خوردگی، بسیار نقش مهمی دارد. از طرف دیگر، کنترل دمای بتن در کسب مقاومت مورد نظر اثر قابل توجهی دارد. در مواردی که بتن با نسبت کم آب به سیمان کمتر از 0.45 مصرف می شود یا از میکروسیلیس در مخلوط استفاده می شود، به کار بردن نکات زیر اهمیت بیشتری دارد.
- در حدود نیم ساعت پس از پرداخت سطح بتن، باید سطح بتن با نایلون پوشش داده شود. قرار دادن پوشش تا مدت ۴الی ۵ ساعت ضروری است.
- استفاده از سایبان در بالای سطح بتن در کاهش دمای بتن بسیار مؤثر است.
- بلافاصله پس از سخت شدن باید عمل آوری آغاز شود. در صورت امکان نباید از روش های عمل آوری عایقی استفاده شود (بویژه در مناطق خشک)، بلکه باید با استفاده از آب، عمل آوری را انجام داد. استفاده از گونی خیس نیز روشی مناسب برای عمل آوری محسوب می شود، اما گونی به طور مداوم باید خیس شود.
- در صورتی که، بر سطح بتن پس از عملیات پرداخت، ترک ناشی از جمع شدگی خمیری بروزکند، می توان با تراکم مجدد سطح بتن، ترک ها را حذف کرد.
- اجرای عملیات تراکم پس از مشاهده ترک هانه تنها باعث حذف ترک ها می شود، بلکه سبب افزایش مقاومت سایشی لایه سطحی بتن می شود.
- عملیات تراکم باید قبل از گیرش بتن انجام شود، در غیر این صورت، ساختار بتن تغییر می کند و کیفیت آن کاهش می یابد.