روان کننده بتن یکی از مواد شیمیایی و آلی است که به بتن معمولی اضافه می‌شود و تأثیر قابل توجهی بر روند اختلاط آن دارد. استفاده از روان کننده با مزایای بسیاری همراه است، اما اگر بخواهیم با اضافه کردن مقدار آن در بتن این مزیت را بیشتر کنیم، بزرگ‌ترین اشتباه ممکن را انجام داده‌ایم. استفاده از مواد روان کننده یا دیرگیر کار پیچیده و تخصصی است که به تخصص و مهارت و تجربه نیاز دارد و نباید بدون تجربه قبلی از آن استفاده کرد. به همین دلیل اداره استاندارد ملی و همچنین استاندارد بین‌المللی آزمون مواد معیارهای مشخصی برای استفاده از آنها پیشنهاد می‌کنند.
روان کننده بتن با توجه به موادی که از آن ساخته شده است به دسته‌های مختلفی تقسیم بندی می‌شوند. برخی از این افزودنی‌ها قویتر هستند و به فوق روان کننده معروف هستند. این در حالی است که برخی دیگر عملکرد معمولی مورد انتظار از یک روان کننده بتن را نشان می‌دهد و اکثر پیمانکاران ترجیح می‌دهند در شرایط معمولی از آنها استفاده کنند. انتخاب نوع روان کننده و مقدار آنها می‌تواند شما را سردرگم کند و حتی ممکن است از آن پشیمان شوید، به همین دلیل بیشتر پیمانکاران به سراغ کارخانه‌های تولید بتن آماده می‌روند و از آنها می‌خواهند که بتن مورد نیاز آنها را تأمین کند.
برای روشن شدن نقش روان کننده بتن در کیفیت آن، در ادامه نحوه استفاده از انواع روان کننده را شرح خواهیم داد و تأثیر آنها را ذکر خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید!
دلیل استفاده از روان کننده بتن
با توجه به این که مواد روان کننده بتن علاوه بر تأثیر روان کنندگی، میزان آب مصرفی را نیز کاهش می‌دهند، اصولاً مهندسین و پیمانکاران به سه دلیل از آنها استفاده می‌کنند:
- افزایش روانی و حالت خمیری بتن: در این حالت از روان کننده‌های معمولی استفاده می‌شود و میزان آب و سیمان در حالت استاندارد در نظر گرفته می‌شود. این نوع بتن در سازه‌های معمولی بسیار پرکاربرد است و تولید آن با پیچیدگی خاصی همراه نیست.
- افزایش مقاومت بتن: در این حالت اگر به گیرش کمتر و حفظ یکپارچگی بتن نیاز باشد و از مقدار نرمال سیمان استفاده شده باشد، می‌توان نسبت آب اضافه شده را کمتر کرد و حالت خمیری بتن را با استفاده از روان کننده بتن ایجاد کرد. در این صورت نسبت آب به سیمان کم می‌شود و بتن استحکام بالایی دارد.
- جبران کمبود عیار سیمان: در بتن‌هایی که عیار سیمان پایین باشد و استفاده از آب باعث افت کیفیت بتن شود، می‌توان از فوق روان کننده‌ها کمک گرفت و کمبود سیمان را جبران کرد. بیشترین درصد حالت خمیری بتن با استفاده از روان کننده تأمین می‌شود.
انواع مواد روان کننده بتن
به‌طورکلی برای دسته‌بندی مواد روان کننده بتن از میران تأثیر آنها استفاده می‌شود و به دو دسته کلی مواد روان کننده و مواد فوق روان کننده تقسیم می‌شوند. دسته دوم شامل مواد متنوع‌تری هست و تأثیر روان کنندگی و دیرگیری بیشتری دارند. مواد فوق روان کننده، موادی شیمیایی هستند که به بتن اضافه می‌شوند و میزان آب بسیار کمتری برای ایجاد حالت روانی در بتن نیاز دارند. استفاده از مواد فوق روان کننده شرایط خاص خود را دارد و نمی‌توان به صورت دلخواه با آنها رفتار کرد. زیر تأثیر به مراتب شدیدتری نسبت به روان کننده‌های معمولی دارند و می‌تواند به یک سازه بتنی لطمه بزند. به‌طورکلی سه دسته از فوق روان کننده‌ها در بازار عرضه می‌شود:
- فوق روان کننده بر پایه نفتالین سولفونات
- فوق روان کننده بر پایه تکنولوژی پلیمر
- فوق روان کننده بر پایه پلی کربوکسیلیک
روان کننده بتن معمولی
روان کننده بتن معمولی در نسبت مناسب و متعادل آب و سیمان استفاده می‌شود و باعث افزایش حالت روانی و خمیری بتن معمولی به کار برده می‌شود. این روان کننده‌ها نسبت به فوق روان کننده‌ها تأثیر کمتری دارند، اما بااین‌حال می‌توانند کمبود آب و یا سیمان را جبران کنند و در نهایت به افزایش مقاومت بتن منجر شوند. معروف‌ترین و محبوب‌ترین روان کننده بتن معمولی، لیگنوسولفونات‌ها هستند که علاوه بر استحکام بیشتر بتن، به حفظ یکپارچگی آن نیز کمک می‌کند.
مهندسین سازه توصیه می‌کنند که میزان لیگنوسولفونات‌ها در بتن بین 2 تا 8 درصد وزن سیمان باشد و کمتر یا بیشتر از این مقدار می‌تواند تأثیر منفی داشته باشد یا کلاً تأثیر نداشته باشد. روان کننده‌های معمولی بر پایه لیگنوسولفونات‌ها می‌توانند تا حدود 12 درصد میزان آب مصرف شده در بتن را کاهش دهند و می‌تواند شرایطی را فراهم آورد که میزان مواد جامد موجود در بتن بین 38 تا 42 درصد حالت مایع آن باشد. این نوع روان کننده‌ها در اصل دیرگیر هستند و باعث می‌شوند که بتن دیرتر سفت شود. بنابراین زمان بیشتری برای صاف کردن و خروج حباب هوا از بتن در اختیار پیمانکار خواهد بود و می‌تواند بتن ریزی یکپارچه و بدون منفذ انجام دهد.
فوق روان کننده بتن بر پایه مواد مختلف
فوق روان کننده بتن بر پایه تکنولوژی پلیمر را می‌توان ضعیف‌ترین ماده روان کننده این دسته دانست و نسبت به دو مورد دیگر خاصیت روان کنندگی کمتری دارد. این موضوع باعث می‌شود میزان آب بیشتری در بتن نیاز باشد. البته این نوع فوق روان کننده نسبت به روان کننده معمولی بسیار بهتر هستند و درصد بیشتری از آب مصرفی را کم می‌کند. بر طبق استاندارد، کسانی که از این مواد استفاده می‌کنند تا حدود 12 تا 25 درصد آب کمتری نیاز دارند. این می‌تواند نسبت آب به سیمان در بتن را به شدت کم کند. از طرفی توصیه می‌شود که میزان فوق روان کننده بتن بر پایه تکنولوژی پلیمر باید بین 30 تا 32 درصد مواد جامد را تشکیل دهد و تقریباً به عنوان یک جزء اصلی در بتن شناخته می‌شود. مواد پلیمری نسبتاً زودگیر هستند و این باعث می‌شود عکس‌العمل نسبت به آنها متفاوت باشد و برای حفظ روانی بتن به عکس‌العمل سریع‌تر نیاز باشد.
فوق روان کننده بتن بر پایه نفتالین سولفونات نسبت به نوع پلیمری بهتر هستند و می‌توان با درصد بیشتری از آنها استفاده کرد. در عوض به میزان آب مصرفی کمک می‌کنند و میزان آب مصرفی را بین 12 تا 22 درصد کاهش می‌دهند. این نوع فوق روان کننده بتن بسیار قوی است و باید با نسبت 1/2 تا 5 درصد سیمان مورد استفاده قرار گیرد. درصد استفاده از این ماده با توجه به مواد جامد موجود در بتن باید بین 30 تا 32 درصد باشد.
فوق روان کننده بر پایه پلی کربوکسیلیک که به ابر روان کننده بتن نیز شناخته می‌شوند تأثیر چشمگیری بر میزان آب مصرفی دارند و توصیه می‌شود زمانی که عیار بتن پایین است از این روان کننده استفاده شود. میزان مصرف توصیه شده برای فوق روان کننده بر پایه پلی کربوکسیلیک حدود 40 تا 42 درصد مواد جامد موجود در بتن است که نسبت بسیار بالایی است. این مقدار باید بین 3 تا 1/5 درصد سیمان استفاده شده باشد و میزان آب مصرفی را حدود 12 تا 35 درصد کاهش می‌دهد. بدیهی است که هر چه میزان آب استفاده شده کمتر باشد، کیفیت بتن بالاتر بوده و می‌توان از آن برای پروژه‌ها بزرگتر استفاده کرد.
مواد روان کننده بتن کجا تزریق می‌شوند؟
به‌طورکلی برای استفاده از روان کننده بتن دو شیوه کلی وجود دارد. در روش اول، که چندان توصیه نمی‌شود، روان کننده در محل اجرای بتن افزوده می‌شود. این کارگاه‌ها خصوصی هستند و عمدتاً توسط کارگران معمولی و بدون مهارت کنترل می‌شود. بنابراین فرایند اضافه کردن روان کننده که کاری حساس و سخت است نمی‌تواند به شکل درستی انجام شود و بدون شک کیفیت نهایی بتن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در شیوه دوم، روان کننده بتن در کارخانه‌های بتن آماده تزریق می‌شود. این روش از چند لحاظ می‌تواند به سود پیمانکار باشد. در وهله اول، با توجه به اینکه این کارخانه‌ها دارای واحد کنترل کیفیت هستند می‌توانند مقدار روان کننده را به صوت دقیق محاسبه کنند و پیمانکار از کیفیت کار انجام شده اطمینان دارند. در وهله دوم، اگر پیمانکار به مهندسین کارخانه بتن آماده توضیح دهد که بتن را برای چه قسمتی و تحت چه شرایطی می‌خواهد، میزان مناسب روان کننده بتن را پیشنهاد می‌دهند و تولید بتن تحت شرایط استاندارد انجام می‌شود.
روان کننده بتن مایع یا جامد؟
امروزه از انواع مایع یا جامد روان کننده بتن در صنعت ساختمان استفاده می‌شود و هر کدام از آنها مزایا و معایب خاص خود را دارند. به‌طورکلی، روان کننده‌های مایع کاربرد بیشتری دارند. این روان کننده‌ها به راحتی مخلوط می‌شوند و در بتن آماده نیز استفاده می‌شود. اما کسانی که از بتن آماده خشک استفاده می‌کنند و از حجم آب مصرف شده اطلاع دارند، روان کننده پودری را ترجیح می‌دهند و به نظر می‌رسد که این انتخاب برای آنها بهتر باشد.
کارخانه بتن آماده پاسارگاد با سال‌ها سابقه در حوزه تولید بتن آماده و عرضه انواع روان کننده بتن، آمادگی ارائه مشورت به مشتریان و مخاطبین عزیز خود را دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.